امروز یکشنبە ٢١مارس ٢٠٢١ نامی آشنا در جهان مملو از ستم و بیعدالتی علیە اکثریت ساکنین آن ، بویژە زنان و از آنهم مهمتر، در کشورهای کە قوانین اسلامی در حکومت و دولت ، و یا در جوار حکومت های اسلام زدە ، دولت را هدایت میکنند ، زندگی را بە درود گفت. این نام آشنا کە آثارش بە ٤٠ زبان زندە دنیا ترجمە شدەاند ، نوال سعداوی بود. نوال سعداوی نامی آشنا نە تنها در جهان عرب ، بلکە چهرە شناختە شدە در سطح جهان و در مبارزە علیە ستم و نابرابری، بویژە ستم جنسیتی بود . ایشان زنی از نوع دیگر، بویژە در تقابل با مردسالاری و زن ستیزی در جهان عرب بود. بە خاطر همین ویژگی، زندان ، آزار و اذیت متحمل شد. مبارزە پیگیرش در دفاع از حقوق زنان از ١٠ سالگی تا روز مرگش او را بە "مادر بزرگ" جنبش زنان در مصر معروف کرد.
نوال سعداوی متولد دهکدە کوچکی در نزدیک قاهرە و دومین فرزند از خانوادە ٩ فرزند بود کە در سال ١٩٣١ چشم بە جهان ضدزن گشود و در سن ٨٩ سالگی در قاهرە در گذشت.
نوال سعداوی از پدر و مادرش نقل میکند کە او را به تحصیل تشویق کردند، اما او از دوران کودکی دریافت "که دختران نسبت به پسران کم ارزش‌ترند." در جای دیگری اظهار داشتە بود " وقتی مادربزرگش به او گفته بود یک پسر حداقل ۱۵ دختر می‌ارزد و دختران آفت هستند، پایش را با خشم و به نشانە عصبانیت بە زمین کوبید." یکی از تجربیات تلخش کە بارها با خشم در مورد آن صحبت کردە بود ، نقض عضو شدن ، یا ختنە در سن ٦سالگی بود کە هیچگاە آنرا فراموش نکرد. واضع است کە نفرتش از فرهنگ مردسالار و ضدزن از آیام کودکی و از این نوع جدلها و اعمال در خانوادە و محیط زندگی کە محصول مناسبات طبقاتی است، شکل می گیرد. پدیدە کثیف و ضد زن ختنە دختران در جوامع مذهب زدە اسلامی کە صدها هزار دختر خردسال با آن مواجە می شوند و تا پایان عمرهرگز از کابوس آن رهایی نمی یابند، ریشە در تفکرات بە شدت مذهبی و ارتجاعی دارد. اما نوال سعداوی ، نفرت از ختنە دختران را بە تنفر و نبرد از فرهنگ ، سنت و مناسباتی تبدیل کرد کە حامی چنین اقدام شنیعی است و در طول عمرش ستیز سختی را علیه ختنه زنان و در جهت کسب برابری زن و مرد بە پیش برد. سعداوی میگفت "ختنه زنان، ابزاری برای ستم و سرکوب زنان است." بە همت مبارزە و نبرد بی امان "نوال سعداوی " و دیگر زنان و مردان آزادیخواە و برابری طلب ، ختنه زنان در سال ۲۰۰۸ میلادی در مصر ممنوع شد. اما مبارزە "سعداوی" و همفکرانش علیە این پدیدە زشت ، غیرە انسانی و زن ستیز، پایان نیافت و خواستار بە سرانجام رساندن و ممنوعیت آن در دیگر کشورها بودند. او مخالف موضع و دخالت مذهب در برخورد بە زنان بود و بارها اظهار داشتە بود کە " ادیان توحیدی با ساختارهای مردسالارانه خود صرفاً در جهت کنترل زنان و بهره‌برداری از آنها برای منافع مردان ایجاد شده‌اند." او همچنین از مخالفین جدی روسری برای زنان بە شمار می رفت .
در سن ١٠ سالگی ، خانوادە سعداوی قصد وادارکردنش بە ازدواج را داشتند . اما ارادە قوی او مانع از این اقدام رایج در فرهنگ عقب ماندە و زن ستیز مذهبی شد . سعداوی در سال ۱۹۵۵میلادی در رشته پزشکی از دانشگاه قاهره فارغ التحصیل شد . سپس به عنوان پزشک مشغول بەکار گردید و سرآنجام در رشتە روانپزشکی تخصص گرفت.
نوال سعداوی مدیر بهداشت عمومی دولت مصر شد و پایه‌گذار "مجله سلامت" گردید که چند سال بعد آنرا تعطیل کردند. نبرد با ختنە زنان از اولویت های زندگیش و بویژە بعنوان یک پزشک و در زمان مسئولیتش در مدیرت بهداشت مصر بود. انتشار کتابش تحت عنوان "زن و جنسیت" در سال ۱۹۷۲ که علیه ختنه زنان و ستم جنسیتی علیه زنان بود، خشم دولت مردان و مردان مذهبی و زن ستیز را برافروخت و از سمت اش برکنار شد. در سال ۱۹۷۵ کتاب " گزارش زنی در نقطه صفر" را منتشر کرد کە روایت زندگی واقعی زنی در انتظار اعدام بود.
انتشار کتاب "چهره پنهان حوا" در سال ۱۹۷۷ که در آن تجاربش را به عنوان یک پزشک در روستاها کە پردە از "آزار جنسی، قتل‌های ناموسی و تن فروشی زنان" بر می داشت ، واکنش خشمگینانه بخش سنتی جامعە مصر ، مذهبیون و حامیان فرهنگ مردسالار و ضد زن را بە همراە داشت و منتقدانش او را به تقویت "کلیشه‌های رایج در باره زنان عرب" متهم کردند.
نوال سعداوی در سپتامبر ۱۹۸۱ در زمان ریاست جمهوری انور سادات، بە دلیل نظرات انتقادیش ، دستگیر و به مدت سه ماه زندانی شد. در زندان هم تسلیم نشد و خاطراتش را با استفاده از مداد ابرو که توسط یک کارگر جنسی زندانی، به طور پنهانی در اختیارش گذاشتە بود، بر روی کاغذ توالت نوشت. سعداوی از سوی اسلامیون بارها تهدید بر مرگ شد و ناچار گردید مصر را بە مقصد آمریکا ترک کند. بعد از چند سال دوری از زادگاهش ، سال ١٩٩٦ بە این کشور بازگشت . در سال ٢٠٠٦ برای ریاست جمهوری ثبت نام کرد.
از نوال سعداوی آثار دیگری از جمله "چهره عریان زن عرب"، "عشق در زمان نفت" "زن، دین و اخلاق"، "من به شما تف می‌کنم ، "زن جایی در بهشت ندارد"، "دو زن در یک زن"، و "بنیادگرایی علیه زنان" ، "خاطرات یک زن پزشک" و صدها مقالە و نوشتە باارزش و کار تحقیقی و علمی دیگر ، منتشر و به زبانهای مختلف ترجمە و در دسترس عموم قرار دارند .
در مصاحبەای با " بی‌بی‌سی "در سال ۲۰۱۸ وقتیکە مجری برنامە پیشنهاد کرد " لحن انتقادهای خود را ملایم کند" ، نوال سعداوی پاسخ داد "نه، من باید صریح‌تر وتهاجمی‌تر باشم، چون جهان دارد پرخاشگرتر می‌شود، و ما به مردمی نیاز داریم تا با صدای بلند علیه بی عدالتی صحبت کنند. من با صدای بلند حرف می‌زنم، چون عصبانی هستم."
سعداوی در جای دیگر میگوید " آنها گفتند تو زنی وحشی و خطرناک هستی. من حقیقت را می‌گویم و حقیقت وحشی و خطرناک است."
نوال سعداوی مدارک افتخاری بی‌شماری از دانشگاه‌های مختلف و معتبر جهان دریافت کرد. در سال ۲۰۲۰میلادی "مجله تایم" او را به عنوان یکی از ۱۰۰ زن سال معرفی کرد و روی جلد مجله را به او اختصاص داد. او بە کشورهای مختلف سفر کرد، سمینار و کنفرانس های متعدد علمی برگزار کرد و در هر نشستی سعی نمود گوشەای از رنج و آزار زنان ، بخصوص زنان خاورمیانە و کشورهای افریقایی را بیان و علیە آن افکار عمومی را بسیج کند.
در خیزش سال ۲۰۱۱ مردم کشورهای عرب ، کە بە " بهار عربی" معروف شد ، در صفوف قیام کنندگان میدان تحریر قاهره علیه دیکتاتور مصر "حسنی مبارک" کە بە سقوط وی منجر شد، حضور یافت .
شجاعت و جسارت سعداوی بعنوان زن ، پزشک ، نویسندە و منتقد صریح الهجە در بیان نظرات و سخنان خطرناک، بویژە در جوامع استبدادی ، مردسالار و مذهب زدە ، باعث گردید کە بارها از سوی بنیادگرایان مذهبی تهدید به مرگ شود و حتی کوشش کردند کە همسرش را از او جدا کنند کە موفق نشدند ، اما توسط مردان در قدرت دستگیر و زندانی شد. اما این زن شجاع هرگز تسلیم نگردید و مقاومت سرافرازانەاش در برابر ستم و بیعدالتی ، دفاعش از حقوق سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و جنسیستی زنان او را بە الگوی زنان و دختران ، بویژە زنان جوان جهت رهایی از ستم ، تحقیر و نابرابری در اذهان و پراتیک انسانهای برابری طلب تبدیل خواهد کرد.
با هر ملاحظەای کە نسبت بە این زن شجاع داشتە باشیم ، بعنوان یک مبارز جسور ، شاعر ، نویسندە ، سنت شکن ، عصیانگر ، بویژە در کشورهای عربی با فرهنگ غالب مردسالاری و مذهبی، او زیبا درخشید ، رزمید و نامش در تاریخ ماندگار خواهد شد. بی تردید فقدانش ضایعە بزرگی برابری جنبش برابری طلبی و رهایی بخش زنان خواهد بود.
یادش گرامی باد.
یکشنبە ٢١ مارس ٢٠٢١
