در مقطع زمانی انقلاب بهمن ماه ٥٧ درایران، اتحاد جماهیرشوروی را کشور شوراها می نامیدند و سنندج به عنوان "شهر شوراها"، شهره ایران شد بود. در همین شهر بود: که پس از واقعه نوروزخونین ٥٨، اولین شورای دموکراتیک در ایران برای اداره شهر به شورای انقلاب تحمیل گردید. پیش از این, و در روزهای اولیه انقلاب شوراهای محلی و صنفی عرض وجود کرده بودند و چون خارمغیلان، به چشم کمیته چی های به اصطلاح انقلاب؛ متشکل از کمیته سنی ها به رهبری مفتی زاده و شیعه رقیب به رهبری صفدری فرو رفته بود. این کمیته ها اگرچه قدرت را در کف ید داشتند، اما در زیر ضرب دموکراسی خواهی و حق طلبی شوراهای موجود، نمی توانستند بلامنازع حکم برانند و عملکرد و یا واکنش شان نسبت به وقایع و مسایل پیش رو از میدان دید شوراها پوشیده نگه دارند.
شوراها، همچون شورای محلات، شوراهای کارگران مراکز تولیدی و کارگاهای ساختمانی، و نیز شورای دانش آموزان، معلمان و کارمندان که طی پروسه اعتلای شرایط انقلابی روئیده بودند؛ و چگونگی بر خورد به رفع ستمکشی و نابرابری و تبعیض را بازتاب میداند با سازمان های سیاسی چپ و کمونیست- چه محلی و یا سراسری- رابطه ارگانیک، و تأثیر گداری متقابل را برقرار کرده بودند. اما در این میان، رابطه با کومه له به لحاظ وجود کادرهای آن در رأس و بدنه شوراها از ویژگی خاص برخوردار بود. اگرچه کومه له به تازگی موجودیت علنی خویش را اعلام کرده بود و در دوران ده ساله فعالیت زیرزمینی جز یکی – دو اعلامیه بی نام ونشان- تحت عنوان "هم میهنان مبارز" از او بروز داده نشده بود. و بر خلاف موجودیت سازمانی، فاقد برنامه و سیاست مدون و اعلام شده در قبال مسایل طبقاتی و ستم ملی در کردستان بود! اما فعالان سیاسی متشکل در شوراها، به اعتبار اعتماد رفیقانه و صداقت کمونیستی به سازمان تازه شناخته شده ای که در زمستان ٥٧ تحت عنوان "سازمان انقلابی زحمتکشان کردستان" نامگذاری شده بود پایبندی وهم سویی نشان دادند.
بدینوسیله آنها پایه مادی و اجتماعی کومه له را مهیا و این سازمان را به حلقه ای هم آوا با نیازهای سیاسی و اجتماعی، به بخش محروم جامعه کردستان مرتبط ساحتند. خوشبختانه کومه له این موقعیت را شناخت و به خوبی آنرا هضم کرد. بهمین جهت با پراتیک همساز و انطباق خویش با خواست و مطالبات توده های زحمتکش و ستمدیده، به سیمایی رادیکال و مبارز و برخوردار از نیروی اجتماعی وسیع مبدل گردید.
شوراها هرچند به خاطر کوتاهی عمر ناشی از یورش رژیم به کردستان از صرف کلیت پتانسیل خویش، از بکارگیری مقدورات و امکانات و ابتکار برای افزایش توانایی خود درجهت ایجاد تغییرات متنوع و تحولات اصولی و ضروری سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی بازماند ، اما در شکل ابزار اجتماعی نیرومند و به مثابه نیرویی قدرت بخش به کومه له در رویا رویی با عوامل ارتجاع و متعرض به دستاوردهای انقلاب نقش پر بهایی را ایفا نمود. در واقع کومه له در آن شرایط اولیه پس از انقلاب، با تعدادی اعضاء انگشت شما، به نیرویی اجتماعی آرمان گرا و کمونیست فعال در شورا متکی شد که با پشتوانه آن توانست در برابر دشمنان هار و مجهز به همه امکانات مادی، تبلیغی وتسلیحاتی تاب بیاورد و قوام خویش را تداوم بخشد.
ابتکارات و نقش شوراهای سنندج منحصر بر رابطه صرف با احزاب و یا دیدبانی از خلاف کاری و کم توجهی کمیته های حکومتی نبود. در رابطه با حمایت از مطالبات توده های اجتماعی بویژه کارگران و تشویق صنوف مختلف به ایجاد تشکل های صنفی حساسیت چشمگیری نشان داد . در تأئید این خصوصیت می توان به اعتصاب کارگران شهرداری سنندج در اعتراض به تعویق سه ماهه حقوق پرداخت نشده در اواخر اسفند ٥٧ اشاره کرد. اعضاء شوراهای مختلف و جمع های کارگری در حمایت و پشتیبانی از اعتصابیون هر روزه درسالن اجتماعات شهرداری حضور می یافتند و پیرامون به موفقیت رساندن اعتصاب مزبور به همفکری، بحث و تبادل نظر می پرداختند. این اعتصاب که توسط رفیق جانباخته اسماعیل علی پناه- از امداد رسانان به مردم ترکمن صحرا- رهبری و هدایت میشد، پس از ٥ روز به پیروزی رسید. کارگران اعتصابی ضمن تحمیل خواست های خود به کمیته ها و اداره کار کنترل و اداره شهرداری را بدست گرفتند و مسئولان فاسد را اخراج نمودند.
طی روزهای اعتصاب، بدون وقفه از تریبون سالن، سخنرانی هایی در خصوص پیشبرد مبارزه با سرمایه دارها و ارتقاء آگاهی و اتحاد طبقاتی کارگران بسمع حاضران می رسید. و سرشناخته های کارگری را نهیب میزد تا تلاش خود را مصروف سازمانیابی کارگران در تشکل های صنفی کنند. برآمد رایزنی ها در این اعتصاب: تأسیس خانه کارگر را در پی داشت . در ساختمان خانه کارگر- واقع در محله چهارباغ، شورای اصناف مختلف مستقر و شورای فراگیرنده، مرکب از نمایندگان آنها، مشکلات و مسایل کارگری را حل و فصل میکرد. شورای مزبور ضمن بازدید و نظارت بر مراکز کاری و شرکت های گوناگون، حتی کارفرمایان خاطی و متخلف را نیز مورد مواخذه قرار میداد، و به نفع کارگر شاکی رأی صادر می نمود. حمله رژیم در ٢٨ مرداد ٥٨ به کردستان، به این مرکز جوشان کارگری مجال نداد تا اهدافش را به سر منزل مقصود برساند، اما درهمین مدت کوتاه و در چند ماه بعد از آن که نیروی پیشمرگ در شهرها مجدداً حضور یافتند، خانه مذکورموفق شد قدم های موثری در جهت کاهش ساعات کار به ٨ ساعت،افزایش دستمزدها، بر قراری بیمه اجتماعی و بیمه درمانی و برخی امکانات رفاهی و ایمن سازی محل کار و وصول حقوق های معوقه را به اجرا بگذارد. ایجاد صندوق کارگری برای وام دهی به کارگران و حتی کمک مالی به کارگران نیازمند، ایجاد تعاونی مصرف و تأسیس دفتر استخدام کارگران فصلی از دیگر دستاوردهای این نهاد نو نهال کارگری بود.
ماهیت شوراها درکردستان که با نام کومه له در قالب سازمان کردستان حزب کمونیست ایران تداعی میشود درسها و آزمون های فراوانی را در حافظه تاریخی خود محفوظ دارد، و تاریخ شفاهی آن بیش و بیشتر از مکتوب آنست. با سپری شدن بیش از ٤٠ سال از آن سال های پر تکاپو برای تغییر اجتماعی و ساختن دورانی آینده ساز، هم اکنون نسل جدید- تیزبین و آگاه تراز تاریخ سازان گذشته پا به عرصه جدال و کشمکش های اجتماعی طبقاتی گذاشته اند. این رزمندگان: که چشم انداز بهتری از آینده بشری در مقابل خود می بینند! گریزی ندارند که باید نبردکنان حقوق غصب شده را از حلقوم دشمنان طبقاتی، یعنی سرمایه دار طفیلی صفت بیرون کشند. با هر میزان و معیار درک و شناخت از موقعیت خود داشته باشند، بازهم میتوان پاسخ پرسش ها را در گذشته جستجو کنند. تا آن دم، که انقلاب آنها را فرا میخواند، سوای پیش برد استراتژی کومه له باید هوشیار بود که چگونه به شوراهای بر ساخته از شرایط کار و محل زیست خویش نگریست. مورخان مارکسیست، ابتکار و ایفای نقش شورا های کارگری روسیه در به ثمر رساندن انقلاب اکتبر ١٩١٧ را ماحصل تجربه این طبقه در انقلاب ١٩٠٥ آن کشور می دانند. کارگران کردستان در همراهی و هم سرنوشتی با طبقه کارگر ایران خاطره با ارزشی از کار آیی و کاربرد شورا های سال های ٥٧ - ٥٨ دارند. لذا برای تمهید و توانا سازی خود در صحنه انقلاب آتی، شوراهای محل کار و زیست را به چنان ظرفی از تحرک و ثقل خویش مبدل کنیم که سازش احزاب برای جایگزینی پارلمان و مبادله و تصاحب قدرت ما قابل وهم و تصور نباشد.
