از روز جمعه هیجدهم ماه ژوئیه، 28 تیرماه، بعد از چندین بار به تعویق انداختن، سران اتحادیه اروپا اجلاس خود را آغاز کردند. دستور کار اجلاس تصویب بودجه هفت سال آینده اتحادیه اروپا و همچنین بودجه ویژه ای برای مقابله با بحران کرونا بود. بعد از نود و یک و نیم ساعت مذاکره وکشمکش در ساعت پنج و نیم سحرگاه روز سه شنبه 21 ماه ژوئیه، 31 تیرماه متن توافقات انتشار یافت. بودجه تصویب شده توسط سران دولتهای اتحادیه اروپا معادل هزار و هشتصد میلیارد یوروست که از این مقدار مبلغ 750 میلیارد یورو جهت مقابله با تبعات اقتصادی بحران کرونا اختصاص دارد. این رقم را کمیسیون اتحادیه پیشنهاد داده بود. یک هفته قبلتر رئیس جمهور فرانسه و صدر اعظم آلمان در یک نشست مشترک بر سر 50 میلیارد کمک بلاعوض توافق کرده و آنرا به اجلاس پیشنهاد دادند. در مقابل آنها پنج کشور سوئد، فنلاند، دانمارک، هلند و اتریش صف آرائی کردند. صدر اعظم اتریش بیان داشت که دورانی که فرانسه و آلمان نسخه میپیچیدند و بقیه کشورهای اروپائی باید به آن گردن مینهادند، سپری شده است. نخست وزیر هلند ابراز داشت که حاضر نیست بار ساختار معیوب اداری و عدم توانائی دولتهای ایتالیا واسپانیا جهت عملی ساختن رفرم های واقعی را بدوش بکشد. دولتهای ایتالیا و اسپانیا اعضاء دیگر اتحادیه را به عدم همبستگی و خودخواهی متهم کردند. وزیر خارجه لوکزامبورگ گفت اروپا عملا به چهار بخش شمال، جنوب، شرق و غرب تقسیم شده و بنابراین چالش مهم اجلاس این خواهد بود که چگونه چهار تکه را در مرکز به هم وصل کند. "اوربان" نخست وزیر دست راستی و مهاجر ستیز مجارستان به نیابت از سه کشور رومانی، لهستان و مجارستان اعلام کرد اگر تمهیداتی در توافقنامه مبنی بر فشار به این سه کشور به جهت عدم رعایت استانداردهای حقوقی اتحادیه گنجانده شود، او از حق وتو استفاده کرده و اجلاس را با بن بست روبرو خواهد ساخت. رئیس کمیسون اروپا در آغاز شروع به کار اجلاس بیان داشت که" امروز یک روز غیرقابل تصور مهم است. بسیاری از کشورهای جهان چشم دوخته اند که ببینند آیا اتحادیه اروپا توانائی این را دارد که متحداً سرپا ایستاده و بحران ناشی از کرونا را پشت سر بگذارد." برای مکرون اجلاس "لحظه ای بود که اروپا چهره واقعی خود را نشان میداد" و صدر اعظم آلمان که ریاست دوره ای اتحادیه را عهده دار است، بیان داشت که "اختلافات عظیمی بین کشورهای عضو اتحادیه موجود است."

بعد از چهار روز کشمکش بالاخره سران دولتها 700 پیشنهاد کمیسیون را پذیرفتند که از این مقدار 390 میلیارد کمک بلاعوض و بقیه به صورت وام در اختیار اعضاء قرار خواهد گرفت. کل این مبلغ را باید دولتهای اروپائی در فاصله 28 سال آینده باز پرداخت کنند. روشن است که دولتها غربی این وام را بر دوش مالیات دهندگان سرریز خواهند کرد و از آنجا که تقریبا در اکثر این کشورها انحصارات و کمپانیهای عظیم به اشکال گوناگون از پرداخت مالیات مصون میمانند، بنابراین دولتهای اروپائی هزینه مقابله با بحران کرونا و تبعات ناشی از آن را از حلقوم مردم بیرون خواهد کشید.

اینکه اعضاء اتحادیه حتی برای پیداکردن راه حلی جهت مقابله با بحران کرونا که به همه تار وپود نظم سرمایه داری پنجه افکنده است، نیاز به چهار روز جدال و کشمکش داشتند، خود بیان وجود شکافهای عمیقی است که در درون اتحادیه موجود است. دولتهای بیست و هفت گانه هر کدام به نمایندگی از سرمایه بومی باید بتوانند هم منافع این سرمایه را در نظر بگیرند و هم بویژه آنهائی که برندگان واقعی وحدت اروپا و پول واحد یورو هستند مانع از هم گسیختن اتحادیه گشته و از سقوط پول واحد جلو گیری کنند و هم در میان قطب بندیهای جهانی موقعیت خود را تثبیت کنند. و همه اینها در شرایطی است که نظم مسلط بعد از جنگ جهانی دوم و دوران جنگ سرد و هژمونی آمریکا در جهان غرب بعد از فروپاشی بلوک شرق به پایان رسیده و بی نظمی جای آن را گرفته است. مناسبات جهان چند قطبی بیش از همه خود را در رقابتها وکشمکش ها عیان میسازد. در این میان بویژه کشمکش های موجود بین دوقطب قدرتمند جهانی یعنی آمریکا و چین میدان ابراز وجود قدرتهای دیگر را تنگ کرده وانها را مجبور میکند که در منگنه انتخاب یکی از این دوقطب قرار گیرند. و این بویژه برای قطب اروپا و در این میان برای آلمان به مثابه قدرتمندترین اقتصاد اروپا چالش بسیار بزرگی است. بی جهت نبود که صدراعظم آلمان در جریان چها روزه اجلاس، حاضر به هر گونه مصالحه ای بود تا اتحادیه با گسست کامل روبرو نشود.

هر چند که اتحادیه اروپا اجلاس خود را با یک توافقنامه به پایان رساند، ولی شکافهای موجود در اتحادیه عمیقتر گردیده اند. اینجا هم محور فرانسه – آلمان هژمونی خود را از دست داده اند. کشورهای کوچک پنجگانه صف آرائی جدیدی را در مقابل آنها بوجود آورده اند. در عین حال بحران کرونا حفره موجود در رشد و توان اقتصادی بین شمال و جنوب اروپا را عمیقتر نموده است.در حالیکه طبق ارزیابیهای موجود اقتصاد آلمان در سال جاری شش و سه دهم در صد کاهش خواهد یافت، این رقم دراسپانیا معادل ده و نه دهم درصد و در ایتالیا یازده و دو دهم در صد خواهد بود.

چالش دیگر در مقابل اتحادیه اروپا عروج جریانات راسیستی و شبه فاشیستی در بسیاری از این کشورها و شکاف بین اکثر این کشورها با کشورهای سه گانه مجارستان، رومانی و لهستان است که جریانات و احزاب راسیستی و مهاجر ستیز در رأس دولتها قرار گرفته و آشکارا استانداردهای حقوقی موجو دراروپا را کاملا به دور افکنده اند.

خروج بریتانیا، گرایش غالب در ایتالیا جهت گسست از اتحادیه، گرایش به راست دولتهای اروپائی، رشد احزاب راسیستی و نئو فاشیستی و حتی کشمکشهای همین اجلاس بیان این امرند که اتحادیه اروپا پیش از آنکه به سوی یکپارچگی حرکت نماید، به سوی شکافهای عمیقتر میرود. رؤیای کشور های متحد بورژوائی اروپا ضربات اساسی خورده و کوشش برای ایجاد قطبی که به یکی از بازیگران اصلی جنگ وجدالها و رقابتهای جهانی تبدیل شود،کمتر از همیشه شانس دارد.

22.7.2020