روز چهار شنبه ۲۶اذر علی خامنه ای در دیداری با حضور خانواده قاسم سلیمانی و فرماندهان ارشد سپاه پاسداران به مناسبت سالگرد کشته شدن این پاسدار جنایتکار، در سخنانی تکراری و متناقض به مسئولین جمهوری اسلامی هشدار داد که دشمنی ها را فراموش نکنند و برای رفع مشکلات مردم و درست شدن آینده کشور به وعده‌های این و آن در رفع تحریمها اعتماد نکنند. او راه حل خود برای رفع مشکلات مردم راخنثی سازی تحریمها عنوان می‌کند ولی توضیح نمی‌دهد این خنثی سازی از چه طریقی ممکن است و چرا درعرض چهار سال گذشته چنین راه‌کاری عرضه نکرده است.
اما هدف اصلی خامنه ای از این سخنان در چنین شرایطی مسأله بازگشت به میز مذاکره با آمریکا و قدرتهای اروپایی است که در آستانه شروع به کار دولت بایدن به آن امید بسته اند. او درحالی که ریا کارانه از دولت آینده جو بایدن نامی نمی‌برد اما تأکید می‌کند که: "آمریکای ترامپ و اوباما فرقی ندارند و سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس نیز لَئیم و بدعمل هستند. در این راستا مجلس شورای اسلامی نیز با تصویب مانوری تحت عنوان طرح " اقدام فوری برای لغو تحریمها " تلاش می‌کند پشتوانه سیاسی برای مذاکره آماده کند. مطابق آن طرح سازمان انرژی اتمی ایران موظف به تولید اورنیوم ۲۰درصدی می‌شود، به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز اجازه بازرسی از تأسیسات هسته ای رژیم داده نخواهد شد و اجرای پروتوکل الحاقی نیز متوقف می شود. شواری نگهبان رژیم نیز سریعأ آنرا تصویب می کند.
در رابطه با رفع تحریمها چند سال قبل خامنه ای در مقابل تصمیم ترامپ مبنی بر خروج از برجام و پاره کردن سند آن گفت چنانچه آمریکا سند برجام را پاره کند ما آنرا آتش می زنیم. یک ماه قبل نیز که روحانی اعلام داشت " اگر حاکمان آینده آمریکا اراده داشته باشند حل مسأله ایران و آمریکا آسان خواهد بود."، خامنه ای درمقابل، کسانی که چشم به راه ایجاد گشایش از خارج هستند را سرزنش کرد، اما او اینک اعلام می کند: "البته من نمی‌گویم دنبال رفع تحریمها نباشیم. اگر بتوان تحریمها را به شیوه اسلامی و ایرانی و غیرتمندانه رفع کرد حتی یک ساعت هم نباید تأخیر کرد."دولتهای آمریکا، آلمان، انگلستان و فرانسه ضمن توافق با این نیاز رژیم که مذاکرات موجب سرشکستگی رژیم نشود، می خواهند مذاکرات جدید با جمهوری اسلامی نه تنها بر سر برنامه اتمی بلکه بر سر کنترل برنامه تولیدات موشکی و دخالت رژیم در کشورهای منطقه خاورمیانه و افغانستان و حمایت از گروههای تروریست اسلامی نیز باشد و جمهوری اسلامی را در این زمینه‌ها هم وادار به عقب نشینی نمایند.
حسن روحانی نیز که امید زیادی به شروع به کار دولت بایدن بسته است، یک روز پس از سخنان خامنه ای، آمادگی دولت برای مذاکره با آمریکا و غرب را اعلام نمود و گفت :"در صورتی که گروه ۱+۵ به تعهدات برجام باز گردند ما هم همان ساعت به کل تعهداتمان بر می گردیم. زیرا مطابق توصیه مقام رهبری تأخیر یک ساعته هم مجاز نیست."
واضح است که صرفنظر از اظهارات خامنه ای و روحانی، تصمیم گیرنده اصلی در این رابطه در ایران سپاه پاسداران است. فرماندهان سپاه و همه مقامات حکومت اسلامی چه حالا که بایدن قرار است سر کار بیاید و چه اگر ترامپ در قدرت می‌ماند تصمیم داشته‌اند با آمریکا به گفتگو بنشینند و تلاش کرده‌اند زمینه و پشتیبانی های لازم نظامی و سیاسی از مذاکره با آمریکا را فراهم نمایند. بنا براین سپاه مدتها پیش شرایط خود را برای چنین مذاکراتی اعلام کرد. نشریه " جوان " ارگان وابسته به سپاه پاسداران اعلام کرد که شروط سپاه برای مذاکره ازجمله عبارت از این است که مدت زمان تعیین شده برای محدودیت توان غنی سازی در برجام قبلی که تا سال ۲۰۲۳ است، تمدید نگردد و همه تحریمهای اقتصادی به طور کامل لغو گردند و خسارت اقتصادی وارده به اقتصاد ایران بر اثر تحریمها نیز جبران شود. شرط دیگر این که بحث مربوط به توسعه موشکهای بالستیک و سیاستهای منطقه ای جمهوری اسلامی در مذاکره طرح نگردند. سپاه همچنین برای برخورداری از موقعیت مناسب در مذاکرات احتمالی، اقداماتی از قبیل نصب سانتریفیوژهای پیشرفته و افزایش در صد غنی سازی را در دستور گذاشته و آنرا اعلام کرده است. البته این اقدامات با عکس‌العملهای تند سه دولت فرانسه، آلمان و بریتانیا مواجه شد ه است. از جمله این که بریتانیا طی لایحه ای تلاش نموده سپاه پاسداران به مثابه یک تشکیلات تروریست به رسمیت شناخته شود و محکومیت جمهوری اسلامی از جانب سازمان ملل به خاطر نقض حقوق بشر را به دنبال داشت.
اقدامات سپاه پاسداران و سخنان خامنه ای و روحانی، نشان از بحران عمیق اقتصادی رژیم دارد و به معنای اعلام آمادگی در پذیرفتن تلویحی شروط دولتهای اروپا و آمریکا در مذاکرات جدید یعنی مذاکره بر سر برجام دو و سه و غیره است. البته جمهور اسلامی راه دیگری جز این ندارد و باید تسلیم شود.
خامنه ای در بخش دیگری از سخنان خود از ضرورت " حفظ اتحاد ملی"یا در واقع حفظ وحدت نیروهای درون رژیم در مقابل اعتراضات توده های مردم سخن گفت. زیرا اختلافات و رقابت جناحی و شخصی میان آنها به مثابه بخشهای مافیای قدرت اقتصادی اکنون بیش از هر زمانی تعمیق شده است. اما روشن است که کل حاکمیت جمهوری اسلامی تحت فشار سنگین بحرانهای همه جانبه قرار دارد و بیش از این نمی‌تواند در مقابل تحریمها دوام بیاورد و در نتیجه مجبور به قبول مذاکره با آمریکا و دولتهای اروپایی هست. اما در چنین شرایطی این اولویت دولت بایدن نیست. زیرا تحولات چند سال گذشته و عملکردهای جمهوری اسلامی که مصالح متحدین آمریکا در منطقه را مورد تهدید قرار داده، دولتهای ۱+۵را بیش از پیش در رابطه با جمهوری اسلامی محتاط نموده است و جمهوری اسلامی باید برای سیاستهای منطقه ای نیز بها بپردازد و مجبور است دامنه دخالتهای خود در منطقه را محدود نماید.
19.12.2020
