گزارش سالانه مجموعه نهادهای حقوق بشری، از وضعیت حـقـوق کـودکـان درایران تحت حاکمیت جمهوری اسلامی
یکشنبه ۲۳ دی ۱۴۰۳
در این رسته در سال ۲۰۲٤ میلادی ٤۹۰ گزارش توسط واحـد آمار گردآوری شـد. به دلیل سکوت خانواده ها و همینطور نهادهای دولتی آمار دقیقی از میزان کودک آزاری های صورت گرفته دردست نیست اما دست کم ۵ مورد تجاوز و آزار جنسی به کودکان، ٤۰ مورد قتل کودکان، ۲ مورد قتل ناموسی، ۱ مورد خودسوزی، ٦٤ مورد خودکشی کودکان، دستکم ۵۷۷ مورد کودک آزاری، ٤ مورد نوزاد رها شده، اا مورد مرگ و ۱۸ مورد مصدومیت کودک کار، ۱۰ مورد مرگ و ۱۳۵ مورد مصدومیت در پی سهل انگاری مسئولان و بیش از ۷۰۰۰۰ مورد فعالیت اقتصادی گزارش شده است.
علاوه بر این، ٤ فرد زیر ۱۸ سال مجموعا به ۹٦ ماه حبس تعزیری محکوم شدند. از این میزان ٤۸ ماه توسط دادگاه تجدید نظر صادر شده است. همچنین ۲ مورد احضار به مراجع امنیتی، ۱ مورد تفتیش منزل و ۲ مورد اجرای حکم به ثبت رسیده است. در سالهای گذشته انتشار آمار و گزارشها درباره افزایش کودکهمسری در ایران، نگرانیهای فراوانی را درباره این موضوع و پیامدهای زیانبار آن به دنبال داشته است. طبق آمار رسمی مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۸، حدود ۱۶.۸ درصد از دختران ۱۵ تا ۱۹ ساله در ایران ازدواج کرده بودند. از جمله معدود آمارهای دولتی در این زمینه، طبق گزارش مرکز آمار ایران، از زمستان سال ۱٤۰۰ تا پایان فصل پاییز سال ۱٤۰۱، دستکم ۲۷ هزار و ٤٤۸ دختر زیر ۱۵ سال در ایران ازدواج کردهاند. به این ترتیب، با وجود آنکه روند ازدواج دختران زیر ۱۵ سال در ایران، از سال ۱۳۹٦ سیر نزولی پیدا کرده بود اما این رقم از سال ۱۳۹۸ دوباره به روال قبلی خود بازگشته و سیری صعودی داشته است.
بر اساس گزارشات، در سالهای ۱۳۹۹ و ۱٤۰۰ به ترتیب ۳۱ هزار و ٦٤٦ و ۳۲ هزار و ٦۵۵ دختر زیر ۱۵ سال در ایران ازدواج کردهاند. آمار ازدواج دختران زیر ۱۵ سال در پاییز ۱٤۰۱ نسبت به تابستان همان سال ۹۳۳ مورد افزایش یافته است. همچنین در پاییز سال ۱٤۰۱ در بازه سنی ۱۵ تا ۱۹ ساله نیز بیش از پنج هزار و ۵۰۰ دختر بیشتر نسبت به فصل پیش از آن یعنی تابستان ۱٤۰۱ ازدواج کردهاند.
طبق این گزارش، بیشتر زنان کودکهمسر در همان سنین پایین مادر میشوند؛ بهطوری که بنابر اعلام سازمان ثبت احوال در اردیبهشت ۱٤۰۱، در سال ۱٤۰۰ دستکم ٦۹ هزار و ۱۰۳ نوزاد از مادران گروه سنی ۱۰ تا ۱۹ ساله و همچنین هزار و ٤٧٤ نوزاد از مادرانی در بازه سنی ۱۰ تا ١٤ سال متولد شدهاند.
روزنامه اعتماد در در شهریور ۱٤۰۳ در گزارشی از توقف انتشار آمار و اطلاعات درباره کودکهمسری و شمار کودکان متولدشده از مادران زیر سن قانونی در ایران خبر داد. به گفته این روزنامه یک مقام مسئول در سازمان ثبت احوال گفته است “دستور آمده” که این آمار منتشر نشود. بیش از دو میلیون کودک محروم از تحصیل نیز در این سال بنابر گزارشات جمع آوری شده مستند شده است. گفتنی است، سه استان سیستان و بلوچستان، گلستان و خراسان رضوی بالاترین آمار ترک تحصیل در کشور را دارند. بهطور خاص، در استان سیستان و بلوچستان، ۴۷.۶% از دانشآموزان مدرک پایان تحصیل در مقطع متوسطه دوم را دریافت نمیکنند. بسیاری از دانش آموزان در کشور به دلیل عدم دسترسی به امکانات آموزش مجازی، ازدواجهای زودرس، فقر، مسائل فرهنگی، پراکندگی جمعیت و… از حق تحصیل محروم مانده اند.
در سالی که گذشته برخلاف تعهدات بین المللی ایران تحت عنوان الحاق به پیمان نامه حقوق کودک و بخش عدم به کارگیری کودکان در امور نظامی، حداقل ۱۱۵۸۵۹ نفر زیر ۱۸ سال به اردوهای موسوم به “راهیان نور” در مناطق عملیاتی کشور اعزام شدند. پنج استان کرمانشاه، خراسان رضوی، بوشهر، البرز و خوزستان بیشترین تعداد اعزام افراد به این اردوها را به خود اختصاص دادهاند. همچنین حداقل ۲۰۵۰۰ نفر زیر ۱۸ سال به میدان های تیر برای تیراندازی و آموزش به کارگیری سلاح اعزام شدند.
همانطور که در بخش اعدام در این گزارش اشاره شد در مدت یکسال اخیر دست کم ۵ کودک-مجرم نیز در ایران اعدام شدند.
آمار دقیقی از بازداشت کودکان در دست نیست اما بنا بر گزارشات در دسترس دست کم ۳٤ فرد زیر ۱۸ سال توسط نهادهای امنیتی بازداشت شدند.
در مقایسه ماهانه نقض حقوق کودکان بر اساس تعداد گزارشات گردآوری شده، بیشترین تعداد گزارشات نقض حقوق در این حوزه در نوامبر منتشر شده است و بیشترین نزول تعداد گزارشات نیز در ماه جون دیده میشود.