چرا دولت روسیه رژیم جمهوری اسلامی را تحقیر می کند؟
چهارشنبه ۶ دی ۱۴۰۲
روز چهارشنبه ٢٩ آذر سرگئی لاوروف وزیر خارجۀ روسیه در اجلاس وزیران خارجۀ کشورهای عربی در مراکش شرکت کرد و بیانیۀ مشترک پایانی اجلاس را امضا نمود. در بخشی از بیانیه مشترک در رابطه با حاکمیت بر سه جزیزۀ تُنب بزرگ، تُنب کوچک و ابوموسی، بر حق امارات متحدۀ عربی مطابق قواعد حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل متحد برای اقامۀ دعوا علیه جمهوری اسلامی تأکید گردیده است و گفته شده که اختلاف بر سر موضوع حاکمیت این سه جزیره، در مراجع بین‌المللی از جمله “دیوان بین‌المللی دادگستری” با رعایت مشروعیت بین‌المللی قابل حل و فصل است. البته این اولین موضع گیری روسیه در این مورد به نفع امارات نیست. در تیرماه گذشته نیز روسیه میزبان ششمین نشست وزیران خارجۀ کشورهای عضو “شورای همکاری خلیج” بود که در مسکو برگزار گردید. در این نشست نیز با حضور وزیر خارجۀ روسیه بیانیه‌ای مشترک مشابهی امضا شد. در آن بیانیه هم ضمن ابراز حمایت از تلاشهای آمارات متحدۀ عربی برای دستیابی به راه حل مسالمت آمیز در رابطه با حل اختلاف بر سر حاکمیت سه جزیرۀ مذکوربا جمهوری اسلامی، بر مراجعه به “دیوان بین‌المللی دادگستری”، تأکید به عمل آمده بود. در همان بیانیۀ پایانی نشست مسکو، برنامۀ پنج سالۀ اقدام مشترک در فاصۀ زمانی سالهای٢٠٢٣ تا ٢٠٢٨ نیز به امضا رسید. برنامه‌ای که با توجه به پر سود بودن آن برای روسیه به ویژه در شرایطی که بحران اقتصادی روسیه بر اثر طولانی شدن جنگ در اوکراین تشدید شده است، بسیار ثمر بخش است. برگزاری چنین نشستهایی از جانب مسکو در حالی که جمهوری اسلامی خود را متحد ابرقدرتهای روسیه و چین می داند و اتخاذ چنین مواضعی در رابطه با حاکمیت جزایر سە گانه، نشانۀ بی توجهی آشکار روسیه به جمهوری اسلامی در مقابل دولتهای عربی می‌باشد، بی توجهی روسیه به مناسبات دیپلماتیک با جمهور اسلامی در موارد دیگر نیز خود را نشان داده است. ازجمله اینکه روسیه از توافق کریدور ترانزیتی شمال - جنوب با ایران که در دو دهۀ گذشته به امضا رسید نیز تبعیت نکرده و برای حمل و نقل کالاهای وارداتی و صادراتی به امارات، مسیر ترانزیتی ایران را انتخاب نمیکند و کل تجارت خود با امارات را از مسیر دریای سیاه تا کانال سوئز و دریای سرخ انجام می دهد.
قابل ذکر است که دولت چین نیز که جمهوری اسلامی ادعای هم پیمانی با آن کشور را دارد، در مورد اختلاف بر سر حاکمیت سه جزیره مزبور موضعی مشابه روسیه داشت و از تلاشهای امارات متحدۀ عربی برای حاکمیت بر آن جزایر حمایت کردند. شی جین پینگ رئیس جمهور چین در آذر ماه سال گذشته در سفر به کشورهای ثروتمند عربی حاشیۀ خلیج به ویژه عربستان سعودی و امارات ضمن امضای قراردادهای کلان اقتصادی با آنها، از جمهوری اسلامی خواست در امور داخلی کشورهای منطقه مداخله نکند و به اصول حُسن همجواری احترام بگذارد و قراردادهای منع گسترش سلاحهای هستەای رعایت کرده و با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند.
جمهوری اسلامی در مقابل مواضع تحقیر آمیز دولت روسیه نسبت به خودش به اقدامات فرمال احضار سفیر روسیه در تهران بسنده کرد. همان زمان “ایرنا” خبرگزاری دولتی رژیم گزارش داد که در جریان احضار سفیر روسیه در تهران، جمهوری اسلامی از روسیه خواستار تصحیح موضع روسیه نسبت به موضوع جزایر سەگانه شده است. اما تا آنجا که به تبلیغات رژیم برای مصرف داخل مربوط می شود، موضع گیریهای متفاوتی از زبان اشخاص دیگر انتشار یافته است. اکبر ولایتی مشاور امور بین المللی خامنه‌ای، روز پنج شنبه ۳۰ آذر در رابطه با روسیه به اظهار نظر ضعیف و محتاطانه پرداخت و گفت که بعضی مواضع روسیه در زمینۀ جزایر سه‌گانه تأسف بار است و باید دقت بیشتری در موضع گیریهای خود نسبت به جمهوری اسلامی داشته باشند. روزنامۀ “جمهوری اسلامی” با اشاره به مواضع سیاسی چین و تکرار موضع روسیه در حمایت از امارات عربی در قبال موضوع حاکمیت بر جزایر مذکور نوشت ” دو هفته بعد از آنکه پوتین دست رئیس جمهور ایران را در کرملین فشرد، مسکو به ما خیانت کرد. روسیه و چین تنها به فکر منافع خود هستند و علیرغم ژست ساختگی دوستانه جایگاهی برای ایران در معادلات سیاسی بین‌المللی قائل نیست.” با وجود این جمهوری اسلامی در دادن پهپاد به روسیه و دیگر خدمات نظامی و امنیتی به روسیه همچنان ادامه داده است و از موضوع جزایر سه‌گانه در دیدار رئیسی قاتل به پوتین هم اثری نبوده است. در همین رابطه سرپاسدار محسن رضایی “دبیر شورای عالی هماهنگی سران سه قوۀ رژیم” نیز در موضع گیری کذایی اعلام کرد که: “مداخلات غیر دوستانۀ روسیه در رابطه با تمامیت ارضی ایران نباید تکرار شود.”
در رقابتهای جناحی داخلی انتقاد و موضع گیریها در این رابطه بیشتر متوجه دولت رئیسی بوده است. مدیرکل سابق خاورمیانۀ وزارت خارجه در رابطه به روابط رژیم با چین و روسیه به اظهار نظر پرداخت و گفت که: “در جلسۀ شورای همکاری خلیج فارس و اروپائیها نیز اتفاق مشابهی افتاده است. ظاهرأ دوستان ایران خیلی به خواستهای ایران توجه نشان نمی‌دهند و بیشتر به خواستەهای رقیب توجه دارند.”
واقعیت این است که رژیم جمهوری اسلامی در تعیین سیاست خارجی و مناسبات بین المللی نیز دچار سردرگمی استراتژیک شده است. دولت روسیه با آگاهی به سردرگمی استراتژیک رژیم جمهوری اسلامی اهرم موازنه سازی در تعیین سیاست خارجی را از دست رژیم جمهوری اسلامی خارج کرده است. این وضعیت قبل از هر چیز بازتاب موقعیت داخلی رژیم جمهوری اسلامی است. رژیمی که در طی شش سال گذشته سه بار زیر فشار جنبش های عظیم تودەهای مردم ایران برای سرنگونی قرار گرفته است و به لحاظ اقتصادی در معرض خطر ورشکستگی قرار دارد، نمی تواند در عرصه سیاست خارجی در برابر قدرتهای منطقەای و جهانی موقعیت بهتری از این داشته باشد. فشار جنبش ژینا با گستردگی و پتانسیل انقلابی که داشت چنان سرنوشت نظام اسلامی را با مخاطره روبرو کرده است که کادر رهبری سپاه و خامنه ای برای نجات این نظام تمام نیروی خود را در جبهه جنگ با معترضان متمرکز کردەاند. سیاست تنش زدایی و سازش های مصلحت گرایانه با قدرت های رقیب منطقەای در خاورمیانه که تا قبل از این خیزش تودەای در تمام کانون های بحران منطقه با آنها درگیر جنگ بودند، خوش رقصی در برابر پوتین و فروش خیل پهپادها و اعزام مشاوران نظامی به جبهه های جنگ روسیه در اوکراین به منظور تحت فشار قرار دادن آمریکا و دیگر قدرتهای غربی برای آزاد کردن پول های بلوکه شده، موازنه را به نفع روسیه تغییر داده و رژیم جمهوری اسلامی در چنین موقعیت تحقیرآمیزی قرار داده است.
سخن روز: شبکه تلویزیون حزب کمونیست ایران و کومه له