جمعه ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۴

پس از تهران و اصفهان، اکنون نوبت به شهر شیراز رسیده است تا شهروندانش با پیامک‌های هشدار درباره «رعایت نکردن حجاب» مواجه شوند، پیامک‌هایی که نه‌فقط به رانندگان یا سرنشینان خودرو، بلکه این بار به زنان عابر پیاده در سطح شهر نیز ارسال می‌شوند.
آغاز این روند به فروردین ۱۴۰۴ در شهر اصفهان بازمی‌گردد، جایی که برای نخستین بار، زنانی که به‌عنوان عابر پیاده در خیابان تردد می‌کردند، پیامکی با مضمون «کشف حجاب» دریافت کردند. این اقدام، گسترشی کم‌سابقه در دامنه نظارت‌های انتظامی تلقی می‌شود چرا که تا پیش از این، پیامک‌های مرتبط با حجاب معمولا به خودروهایی ارسال می‌شد که سرنشینی بی‌حجاب در آن دیده شده بود.

همچون سال‌های گذشته، با آغاز فصل گرما، فشار حکومت ایران بر زنان برای حفظ حجاب افزایش یافته است. دستگاه‌های امنیتی و انتظامی با روش‌های تازه‌تری در صدد کنترل پوشش زنان برآمده‌اند، از جمله ارسال مستقیم پیامک برای افراد پیاده در خیابان.
در فضای مجازی، واکنش‌های بسیاری به این اقدام شکل گرفته است. کاربران، این پیامک‌ها را نوعی نقض حریم خصوصی و تحمیل سبک زندگی از سوی حکومت تلقی کرده‌اند. برخی نیز نسبت به پیامدهای روانی و اجتماعی این روش هشدار داده‌اند، به‌ویژه آن‌که این فشارها در ماه‌های گرم سال با شدت بیشتری اعمال می‌شود.

به نظر می‌رسد که پس از جنبش مهسا امینی و بحران‌های سیاسی و اجتماعی ناشی از آن، جمهوری اسلامی ایران به جای برخوردهای مستقیم و شدید با زنان در خصوص حجاب، به روش‌های غیرمستقیم‌تر روی آورده است. یکی از این روش‌ها ارسال پیامک‌های هشدار برای «کشف حجاب» و استفاده از دوربین‌های شهری برای شناسایی زنان بدون حجاب است. ظاهرا هدف این رویکرد کاهش تنش‌ها و جلوگیری از واکنش‌های شدید اجتماعی است که ممکن است به خشونت و بی‌ثباتی بیشتر منجر شود. این تغییر در رویکرد، به‌ویژه پس از تجربیات منفی ناشی از اعتراضات و سرکوب‌های خشونت‌آمیز، نشان‌دهنده تلاش ایران برای اعمال فشار بر جامعه بدون مواجهه مستقیم است. حکومت به جای استفاده از برخوردهای فیزیکی، با استفاده از ابزارهای نظارتی و هشدارهای روانی، قصد دارد بر زنان و جامعه فشار بیاورد و از وقوع بحران‌های جدید جلوگیری کند.
ایران این راهکار را در شرایطی به کار بسته که سرنوشت راهکار دیگرش، یعنی قانون عفاف و حجاب نیز همچنان در هاله‌ای از ابهام مانده است.