پنجشنبه ۲۳ دی ۱۴۰۰

بهرام رحمانى

پنجاه و هفتمین جلسه دادگاه حمید نوری، متهم به مشارکت در اعدام‌های تابستان ۶۷، روز جهارشنبه بیست و دوم دی ۱۴۰۰ – دوازدهم ژانویه 2022، با شهادت آذرنوش همتی الیزه‌ای، از زندانیان سیاسی جان به دربرده از آن اعدام‌های سال 1367 برگزار شد.

آذرنوش همتی الیزه‌ای نوزدهم اسفند ۱۳۵۹ به اتهام هواداری از سازمان «پیکار در راه آزادی طبقه کارگر» در خاک سفید در حومه تهران دستگیر شد. وی با وجود داشتن یک حکم تعلیقی برای آزادی مشروط، به عنوان «ملی کش» هشت سال از زندگیش را در زندان‌های اوین، قزل‌حصار و گوهردشت گذراند.

آذرنوش گفت: در اواخر مرداد ۶۷ زندانیان با استفاده از مورس، خبر شروع «دار»‌ها را در زندان شنیدند. وی شهادت داد که در همان روز دادگاه، زندانی دیگری به نام حسین طالقانی به این سئوال که مسلمان است یا نه، پاسخ منفی داد و بعدا اعدام شد.

وی گفت وقتی به اتاق محل استقرار هیات متصدی اعدام‌ها رفت، علاوه بر خود چهار نفری اعضای هیات، ناصریان دادیار زندان گوهردشت و حمید نوری‌(عباسی) دستیارش در آن‌جا بودند.

آذرنوش در دادگاه گفت: حمید نوری با نام مستعار عباسی را در دوره اعدام دسته‌جمعی زندانیان سیاسی در تابستان سال ۱۳۶۷ دیده است.

آذرنوش همتی الیزه‌‌ای هم‌چنین گفت که پس از اعدام‌ها حمید عباسی را هنگام مصاحبه با زندانیان سیاسی دیده است.

آذرنوش همتی الیزه‌‌ای مجموعا هشت سال زندان بوده و در اسفند سال ۱۳۶۷ آزاد شده است. او دوران حبسش را در زندان‌های اوین، قزل حصار و همچنین گوهردشت گذرانده بود.

وی بهار سال ۱۳۶۷ مجددا به زندان گوهردشت منتقل می‌شود.

آذرنوش در این جلسه دادگاه استکهلم گفت: در هشت سال زندانش دو بار به زندان‌ گوهردشت منتقل شده است. نخستین بار بین سال ۱۳۶۱ تا اواخر سال ۱۳۶۳ که دو سال آن را در در سلول‌های انفرادی بوده است. زندان گوهردشت که در ایران به عنوان زندان رجایی‌شهر شناخته می‌شود برای تعداد زیادی سلول انفرادی طراحی شده بود.

وی بهار سال ۱۳۶۷ مجددا به زندان گوهردشت منتقل می‌شود.

آذرنوش گفت: خبر اعدام‌ها را از طریق مورس شنیده است. کد مورس روشی برای انتقال پیام و اطلاعات است که در آن با ضرب گرفتن حروف الفبا را می‌سازند. این روش در تلگراف استفاده می شود و بین زندانیان سیاسی رایج بود.

وی ادامه داد  پیش از آن‌که به راهروی مرگ برده شود، وقتی زندانیان را برای اعدام بردند، تمام بند «بوی مرگ» می‌داد.

آذرنوش همتی الیزه‌‌ای در پاسخ قاضی دادگاه تصدیق کرد که در برابر هیات متصدی گفته مسلمان است تا اعدام نشود.

او گفت حمید نوری او را از اتاق خارج کرد و با لحن خشنی به او گفته ما می‌دانیم که «شما خبر گرفته‌اید.» همتی الیزه‌‌ای گفت نوری پس از دادگاه گفت حکم شلاق برایم می‌گیرد.

همتی الیزه‌‌ای هم‌چنین در جلسه امروز دادگاه گفت از فروردین ۱۳۶۷ تا زمان اعدام‌ها بارها فرم‌هایی به آن‌ها داده شد که در آن‌ها سئوال‌‌هایی مربوط به دستگیری، محکومیت، مسلمان بودن و نماز خواندن نوشته شده بود.

آذرنوش گفت او از جمله «مجموعه» کسانی بود که در اسفند ۱۳۶۷ جمعی آزاد شدند، مقابل دفتر نمایندگی سازمان رفتند و سپس آزاد شدند.

در آن زمان، حکومت ایران در واکنش به اعتراض سازمان ملل به اعدام‌ها، شماری از زندانیان جان به در برده را مقابل مقر این سازمان ملل در تهران جمع کرد تا به نفع حکومت تظاهرات کنند.

آذرنوش، یک ماه قبل از آزادی به همراه نجات یافتگانی که در زندان اوین همسر یا خواهر زندانی داشتند، به آن زندان منتقل شد. وی در قسمتی از دادگاه درباره نحوه آزادی‌اش گفت یک ماه پس از انتقال به زندان اوین، در اسفند ۶۷ به همراه گروهی از زندانیان نجات یافته با اتوبوس‌هایی به مقابل دفتر سازمان ملل در تهران برده شدند. یکی از زندانیان آزاد شده متنی را خطاب به اعضاء سازمان ملل قرائت کرد و برخی از زندانیان با خانواده‌های خود ملاقات کردند.

زندانیان دوباره با همان اتوبوس‌ها به مقابل مجلس شورای اسلامی منتقل شدند؛ جایی که تقریبا تمام خانواده‌های زندانیان حضور داشتند و در انتظار ورود آن‌ها بودند. شاهد گفت که آن‌ها (مقامات) در روز آزادی زندانیان «بالماسکه‌ای» درست کرده بودند تا نشان بدهند که این زندانیان به آغوش‌شان بازگشته‌اند. زندانیان همان روز در مقابل مجلس آزاد شدند. شاهد دو سال بعد از آزادیش به طور قاچاق به ترکیه رفت و بعدا به سوئد رسید.

آذرنوش در جلسه امروز دادگاه گفت زمانی که شرح واقعه‌(دستگیری نوری) را در اخبار سوئد دید، باور نکرد. او بعدا با دیدن عکس نوری، از روی چشمانش او را شناخت. وی هم‌چنین شجاعت کسانی که حمید نوری را شناسایی کرده و به دادگاه آورده‌اند، تحسین کرد.

نوری پذیرفته است که در دهه شصت در زندان اوین نگهبان بوده است اما هم‌چنان به انکار خود ادامه داده و ادعا دارد شهادت زندانیان و اتهام دادستانی سوئد درباره مشارکت او به عنوان دستیار دادیار در دوره اعدام‌های تابستان دسته‌جمعی سال ۱۳۶۷ در زندان گوهردشت دروغ است. حمید نوری در رابطه با کشتار زندانیان چپ به قتل و در رابطه با کشتار سازمان مجاهدین خلق به نقض فاحش قوانین بین‌المللی‌(زیر مجموعه جنایات جنگی) متهم است.

*****

پنجاه و ششمین جلسه دادگاه دفاعیات حمید نوری، دادیار پیشین زندان گوهردشت کرج و از متهمان اعدام‌های دسته‌جمعی زندانیان سیاسی در ایران، روز سه‌شنبه 21 دی ۱۴۰۰ – 11 ژانویه 2022، در دادگاه جرائم جنگی استکهلم‌-‌سوئد برگزار شد.

پنجاه و ششمین جلسه دادگاه حمید نوری پس از تعطیلات سال نو آغاز شد و در این جلسه ابوالقاسم سلیمان‌پور از هواداران پیشین سازمان وحدت کمونیست کمونیستی شهادت داد.

قاسم که در سال ۱۳۶۰ بازداشت شده بود، در این جلسه به تجربیات و مشاهدات خود در زندان گوهردشت بین سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۷ پرداخت.

پنجاه و ششمین جلسه دادگاه حمید نوری، امروز سه‌شنبه بیست و یکم دی ۱۴۰۰ در استکهلم با شهادت ‌«قاسم سلیمان‌پور» برگزار شد. وی از هواداران سازمان وحدت کمونیستی است که نخستین بار هشتم فروردین ۶۰ در بابلسر در استان مازندران دستگیر شد. قاسم به خاطر ترس و رهایی از اعدام‌های تیرماه آن سال، موفق به فرار از زندان شد. وی 23 آبان 1360 دوباره در تهران دستگیر شد. قاسم این‌بار به دلیل موضع‌گیری‌هایش بر علیه آیت‌الله خمینی که در زمان شاه و در دانشگاه محل تحصیلش در شیکاگو آمریکا ایراد کرده بود، به ده سال زندان محکوم شد. وی به مدت دو سال در انفرادی‌های بند ۲۰۹ زندان اوین نگه‌داری شد.

وی دوران حبس خود را در زندان‌های قزل‌حصار، اوین و گوهردشت گذرانده بود. وی تاکید کرد که حمید نوری‌(با نام مستعار عباسی) را در زندان گوهردشت دیده است و خاطراتی از مواجهه شخصی و جمعی زندانیان با او به یاد دارد.

وی شهادت داد که حمید نوری‌ با نام مستعار‌(عباسی) را در زندان گوهردشت دیده است و خاطراتی از مواجهه شخصی و جمعی زندانیان با او به خاطر دارد. وی گفت وزارت اطلاعات از چند سال پیش از اعدام گسترده زندانیان سیاسی پیش از تابستان ۶۷، زندانیان را بر اساس طول مدت حبس و هم‌چنین گرایش‌شان تفکیک کرده بود.

قاسم گفت حمید نوری را دو بار دیده است: حمید نوری در انتهای سال ۱۳۶۵، او را به خاطر طرح ستاره در کنار تابلوی سبزه نوروز شخصا «زیر چک و لگد» گرفته است و به او ناسزا گفته است. دومین بار حمید نوری را زمانی دیده که پس از یک ماه در سلول انفرادی را باز می‌کند و از او می‌پرسد «خوش می‌گذرد.»

قاسم هم‌چنین شهادت داد که حمید نوری جزو مسئولان زندان بود که هنگام ضرب و شتم جمعی زندانیان در گوهردشت آن‌جا حاضر بود. او گفت زندانیان به خاطر زیر پا گذاشتن ممنوعیت ورزش جمعی در بند مجازات می‌شدند.

قاسم سلیمان‌پور در دوران زندان در اوین شاهد سخنان اسدالله لاجوردی در حسینیه آن زندان بود که به زندانیان گفت سزای شما که در برابر حکومت ایستاده‌اید، مرگ است. اما خمینی الان اجازه اعدام‌تان را نمی‌دهد.

قاسم سلیمان‌پور در سال ۶۵ به زندان گوهردشت منتقل شد. شاهد همراه با سایر زندانیان مارکسیست در جریان جداسازی زندانیان پیش از شروع اعدام‌ها، به بند شش منتقل شد و تا هنگام آزادی در آن‌جا بود. سلیمان‌پور شهادت داد که بارها با چشم‌بند و بدون آن با حمید نوری‌(عباسی) رو‌به‌رو شده است.

قاسم گفت حمید نوری یک‌بار او را به دلیل سبز کردن سبزه برای سال نو و تهیه پارچه‌ای قرمز با ستاره‌ای بر روی آن – که غالبا به عنوان نماد کمونیسم شناخته می‌شود – مورد ضرب و شتم و هتاکی قرار داد و او بلافاصله به سلول انفرادی منتقل شد.

وی شهادت داد که حمید نوری در ابتدا دستیار ناصریان‌(قاضی مقیسه) بود و بعد دادیار زندان شد.

سلیمان‌پور توضیح داد که چندین بار به راهروی مرگ برده شد. وی یک‌بار هم پس از سوال و جواب توسط حمید نوری در دهم یا یازدهم شهریور ۶۷ در برابر هیات مرگ شامل اشراقی، علی رازینی و پورمحمدی قرار گرفت. شاهد توضیح داد که بنا به حکم صادره توسط هیات مرگ و بخاطر پخش خبر «شروع اعدام‌ها» به زندانیان، به‌همراه تعدادی دیگر ۶۰ ضربه شلاق خورد.

سلیمان‌پور گفت به طور دقیق به یاد ندارد چه روزی نزد هیات متصدی اعدام‌ها حاضر شده بود، اما احتمالا روزی بین نهم تا یازدهم شهریور ۱۳۶۷ بوده است. وی ادامه داد حمید نوری که با نام عباسی شناخته می‌شد او را از راهرو برده و به «هیات مرگ» تحویل داده است.

ابوالقاسم سلیمان‌پور گفت: از او پرسیده شده است که «مسلمان هستی یا نه؟» و پس از آن نیز ۶۰ ضربه شلاق به او زدند.او می‌گوید بارها برای نماز خواندن او را شلاق زده‌اند.

وی ادامه داد: پس از آن‌که از مقابل هیات بردند تا شلاق‌(کابل) بزنند، حمید نوری و داوود لشگری‌(از مقامات زندان گوهردشت) نیز حاضر بودند.

ابوالقاسم سلیمان‌پور گفت بند آن‌ها جز آخرین بندی بود که برای اعدام بردند و پیش‌تر از آن شماری از زندانیان مجاهد بند مجاور به آن‌ها اطلاع داده بودند که شمار زیادی از هم‌بندیان آن‌ها اعدام شده‌اند.

قاسم پس از خاتمه اعدام‌ها، در یازدهم خرداد ۶۸ برای آخرین بار در دادیاری زندان گوهردشت بدون چشم‌بند در برابر حمید نوری مورد بازپرسی قرار گرفت. وی که از اعدام‌ها جان سالم بدر برده بود، با گذاشتن سند به عنوان وثیقه از زندان آزاد شد.

در این جلسه وکیل مدافع حمید نوری با ذکر مواردی به مقایسه شهادت سلیمان‌پور در دادگاه با اظهاراتش در نزد پلیس سوئد پرداخت و مدعی شد که اظهارات او تفاوت دارند. شاهد در واکنش به این ادعا گفت که آن‌ها مو به مو با هم یکی نیستند و نمی‌توانند تفاوت داشته باشند. وکیل نوری در پاسخ قاسم گفت: او نیز در پی همین است تا بفهمد تفاوت‌ها در کجاست و چرا.

براساس پرونده حمید نوری، این متهم در فاصله زمانی ۵ تا ۱۵ شهریور ۱۳۶۷ در زندان گوهردشت‌(رجایی شهر) کرج، به‌عنوان دستیار دادیار یا در موضع و موقعیت مشابه دیگری، «به اتفاق، در هماهنگی و با مشاوره با دیگر عاملان، عامدانه تعداد زیادی از زندانیان را که اعتقادات ایدئولوژیک/مذهبی آن‌ها با دولت تئوکراتیک ایران در تضاد بود از زندگی محروم کرد.»

جلسه بعدی دادگاه روز چهارشنبه بیست و دوم دی – دوازدهم ژانویه با شهادت «آذرنوش همتی» برگزار خواهد شد.