شنبه ۲۲ مرداد ۱۴۰۱

بر اساس آمار پایگاه اطلاع‌رسانی خیریه‌ها و سمن‌های کشور، هم اکنون در استان کردستان ١٠٩٦ تشکل غیردولتی یا همان سازمان مردم‌نهاد (NGO) مجوز فعالیت دارند. این آمار نسبت به سال‌های گذشته رشد چشم‌گیری داشته است. به گفته مسئولان وقت در سال ١٣٩٦، ٤٦٦ و در سال ١٣٩٩، ٥٣٨ تشکل مردم‌نهاد در این استان مجوز فعالیت را از ارگان‌‌های چون استانداری و فرمانداری‌ها اخذ کرده‌‌اند. به گفته کنشگران، در گذشته، فضای فعالیت‌‌های مدنی و فرهنگی به نسبت امروز بازتر بود و می‌توانستند فعالیتی هرچند اندک در زمینه‌های مختلف اجتماعی داشته باشند. اما با وجود افزایش تعداد مجوزها، اعضای این تشکل‌های غیردولتی معتقدند نظارت‌های شدید دستگاه‌های دولتی و امنیتی، فضای فعالیت فرهنگی را بیشتر از پیش تنگ‌تر کرده است. به طوری که نمی‌توان هیچ انجمن یا تشکل کاملاً مستقلی از دولت و دستگاه‌های امنیتی آن در کردستان پیدا کرد.  

به گفتۀ یک عضو انجمن‌ ادبی سنندج: حساسیت بسیاری به فرهنگ و ادبیات کُردی در ایران وجود دارد. برای برگزاری هر برنامه‌ای باید مجوز دولتی داشته باشیم. حتی بعد از برگزاری باید به دستگاه‌های امنیتی پاسخگو باشیم. مثلاَ برای برگزاری یک شب شعر ده‌ها اما و اگر می‌آورند. شعرها قبل از ارائه در شب شعر، توسط ارگان‌های مربوطه باید تائید شوند، وگرنه هم برای ما و هم برای شاعر مشکل‌ساز می‌شود. نمی‌شود هیچ فعالیت فرهنگی در ایران را بدون داشتن مجوز انجام داد. حتی خیلی وقت‌ها با وجود مجوز هم دردسر می آفرینند.

تشکل‌های غیردولتی راهکارهای متنوعی را برای مطالبه‌گری و بیان مقاصد خود ارائه می‌کنند. اما گویی هر شیوه فعالیتی در کردستان با نگاه امنیتی سنجیده می‌شود.

این فعال فرهنگی میفزاید: هر فعالیتی در کردستان، به راحتی توسط دولت امنیتی می‌شود. شما چه درباره ادبیات صحبت کنید، چه در مورد محیط زیست، کودکان کار و یا خودکشی و… فوراً توسط نهادهای امنیتی به ضدیت با نظام و اقدام علیه امنیت ملی تعبیر می‌شود. بدون شک این نگاه می‌خواهد کل فعالیت فرهنگی و مدنی در کردستان را متوقف کند تا از طرفی نشان دهد در کردستان هیچ اعتراضی به سیاست‌های حکومت و دولت وجود ندارد، و از سوی دیگر بدون مزاحمت، بیشترین تحریف و تخریب این فرهنگ را داشته باشد. از ما می‌خواهند مجوز فعالیت بگیریم، اما با وجود داشتن مجوز هزار مانع را روبرویمان علم می‌کنند. فعالیت فرهنگی نزد حکومت اسلامی ایران یعنی هرچیزی که آنها بخواهند، نه چیزی که مردم یا نخبه‌گان فرهنگی حس می‌کنند.  

عدم شفافیت و صراحتِ قانون، بازداشت‌های خودسرانه نهادهای امنیتی، لغو مجوز فعالیت، عدم صدور مجوز برای بخشی از فعالیت‌های فرهنگی، و نظارت شدید بر فعالیت تشکل‌های غیردولتی از اهم موانع و مشکلاتی ست که تشکل‌های فرهنگی کُرد در ایران با آنها روبرو هستند. به گفته کنشگران فرهنگی، حکومت اسلامی هیچ گونه فعالیتی را خارج از سیستم نظارتی خود برنمی‌تابد و فعالان این عرصه بطور مداوم در معرض تهدیدهای امنیتی بسر می‌برند. اما باوجود فشارهای زیاد و افزایش تعداد بازداشتی‌ها، کنشگران بر لزوم تداوم مطالبه‌گری خود تاکید دارند و معتقد‌ند در نبود فعالیت آنها، حکومت اسلامی ایران کل فرهنگ کُردستان را تحریف و تخریب خواهد کرد.