منتفعان و قربانیان بحران همه‌گیری کرونا
سه شنبه ۲ فروردین ۱۴۰۱
جهان سرمایه‌داری غرق در بحران است و در دل تمامی این بحران و نابسامانی‌های خانمان‌برانداز ثروتمندان ثروتمندتر می‌شوند و فقرا فقیرتر. در شرایطی که سایه‌ی شوم جنگ و رقابت‌های امپریالیستی، بحران‌های عمیق اقتصادی، گرانی و تورم، فقر و گرسنگی و استبداد و بی‌عدالتی زندگی را برای اکثریت مردم جهان به جهنمی سوزناک تبدیل کرده است، سرمایه‌داران و اختلاس‌گران بر ثروت‌های افسانه‌ای خود می‌افزایند. در شرایطی که دانشمندان از فاجعه‌ای سخن می‌گویند که اگر تغییرات اقلیمی با همین شتابِ لگام‌گسیخته ادامه یابد، با «سیاره‌ی زمین غیرقابل سکونت» مواجه خواهیم شد، در چنین شرایطی ویروس کشنده‌ی کرونا میلیون‌ها انسان را به کام مرگ فرو برده و هستی انسانی صدها میلیون نفر را به ورطه‌ی نابودی کِشانده است. اما این جهان نابرابرِ سرمایه‌داری و بحران کرونا به بهشتی سودآور برای ابرسرمایه‌دارها تبدیل شده است.
طبق آمارها رسمی، تاکنون نزدیک به نیم میلیارد نفر در جهان به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند. از این میزان، بیش از 6 میلیون نفر جان‌شان را از دست داده‌اند. این درحالی است که نتایج برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که بحران کرونا نابرابری‌ها و شکاف فقر و ثروت را تشدید و قطبی‌تر کرده است. مانوئل اشمیت، کارشناس نابرابری اجتماعی در آکسفام می‌گوید: «کرونا برای میلیاردرها مانند یک معدن طلا عمل کرده است. دولت‌ها میلیاردها دلار را به اقتصاد تزریق کرده‌اند، اما بخش عمده‌ی این پول به جیب افرادی رفته که بیشترین سودها را از افزایش قیمت سهام برده‌اند.»
طبق آخرین گزارش آکسفام، ۱۰ تن از بزرگترین میلیاردرهای جهان در بازه‌ی زمانیِ مارس ۲۰۲۰ تا نوامبر ۲۰۲۱، ثروت جهانی خود را دو برابر کرده و به یک‌ونیم تریلیون دلار رسیده است. همچنین مطابق آمارهای بانک جهانی، ۱۶۳ میلیون نفر دیگر به زیر خط فقر رانده شده‌اند. با اینکه درآمد ۹۹ درصد از جمعیت جهان به‌طور چشم‌گیری کاهش یافته و فقیرتر شده‌اند، اما ایلان ماسک، مؤسس شرکت خودروسازی تِسلا و نُه میلیاردر دیگر، روی‌هم‌رفته یک میلیارد و سیصدمیلیون دلار در روز ثروتمندتر شده‌اند. به همین ترتیب، در دوره‌ای که سهام فناوری در «وال استریت» در حال افزایش بود، ثروت خالص بزوس، مؤسس شرکت تجاریِ الکترونیکی آمریکایی، ۶۷ درصد افزایش یافت و به ۲۰۳ میلیارد دلار رسید؛ دارایی مارک زاکربرگ، صاحب فیس‌بوک، دو برابر شد و به ۱۱۸ میلیارد دلار رسید، و نیز ثروت بنیانگذار مایکروسافت، بیل گیتس، با ۳۱ درصد افزایش به ۱۳۷ میلیارد دلار رسید.
آکسفام همچنین گزارش داده که نابرابری فزاینده‌ی اقتصادی، جنسیتی و نژادی و همچنین نابرابری‌های موجود در میان کشورها «جهان را چند پارچه می‌کند.» این گزارش افزوده که «این امری اتفاقی نیست بلکه کاملاً گزینشی و سیاسی است. «خشونت اقتصادی» در اثر گزینش‌های سیاسیِ ساختاریِ دولت‌های سرمایه‌داری به نفع ثروتمندترین‌ها و قدرتمندترین افراد ایجاد شده است. این مستقیماً به همه‌ی ما و بیش از همه به فقیرترین‌ها، زنان و دختران و گروه‌های تحت تبعیض صدمه می‌زند.»
همچنین، در شرایطی که تولید واکسن کرونا و فروش آن به انحصار دولت‌های قدرتمند سرمایه‌داری و غول‌های چندملیتی درآمده، کرونا جان‌های بیشتری را در کشورهای فقیر گرفته است. جوامع فقیر، ناتوان‌تر شده‌اند و درآمد بیش از ۲۰ درصد از فقیرترین‌های جهان کاهش فزاینده‌ای یافته است. بیش از ۱۰۰ کشور در طول بحران کرونا هزینه‌ی خدمات اجتماعی خود را کاهش داده‌اند و حداقل ۷۳ کشور با مشکل بازپرداخت وام‌های کرونا به صندوق بین المللی پول مواجه هستند. سیاست‌های ریاضت اقتصادی در اکنون و آینده‌ی نزدیک، شرایط را برای اکثریت مزدبگیران و مردم تنگدست وخیم و بحرانی‌تر خواهد کرد.
وضعیت در ایرانِ تحت حاکمیت جمهوری اسلامی بسیار وخامت‌بار و ویرانگرتر بوده است. در شرایطی که جامعه‌ی ایران با بحران‌های همه‌جانبه‌ی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دست به گریبان است؛ در شرایطی که تحریم‌های فلج‌کننده و غیرانسانیِ آمریکا بر اقتصاد ایران فقر و فلاکت و تنگدستی را بر اکثریت کارگران و فرودستان تحمیل کرده؛ در شرایطی که شیوع گسترده‌ی ویروس کرونا و مرگ و میر ناشی از آن جان و نان و مال بخش عظیمی از فرودستان را به ورطه‌ی نابودی کشانده است، ثروت سرمایه‌داران و ابرثروتمندان ایرانی زیر سایه‌ی رژیم جمهوری اسلامی سر به فلک کشیده است. در همین دوره‌ی بحران کرونا ایران یکی از بزرگترین افزایش تعداد افراد ثروتمند جهان را شاهد بوده است. سایت تحلیلی «میدل ایست آی» در گزارشی نشان می‌دهد که ایران با داشتن دست‌کم ۲۵۰ هزار میلیونر و سه جایگاه ارتقای رتبه و قرارگیری در جایگاه چهاردهم در سطح جهان، بیشترین میزان رشد افراد ثروتمند در جهان را ثبت کرده است. این گزارش می‌افزاید: «ایران اکنون میلیونرهای بیشتری نسبت به اسپانیا، روسیه، برزیل و عربستانِ رقیب منطقه‌ای خود دارد.» به‌رغم تحریم‌های آمریکا و سوق‌دادن رژیم اسلامی به‌سوی فروپاشی مالی و اقتصادی، ثروت میلیونرهای ایران در سال ۲۰۲۰ میلادی رشدی ۲۴.۳ (بیست‌وچهار و سه‌دهم درصدی) داشته است. گذشته از این‌ها، تزریق سرمایهی دولت به بازار بورس نیز بر ثروت میلیونرها افزوده است. بیت کوین و بازار رمزارز‌ها به بخشی از ثروتمندترشدن میلیونرهای ایرانی که مزارع استخراج ارز دیجیتالی را در دست دارند یاری رسانده است.
آری! بر متن بحران و بی‌ثباتی و جنگ و نابرابری‌هایی که اکثریت کارگران و محرومان جامعه را در باتلاق مرگ و گرسنگی فرو برده، سهم ثروت میلیاردرها در دوره‌ی پاندمی کرونا افزایش سرسام‌آوری یافته است. با وجود این، آکسفام اعلام کرد که تنها گرفتن یکبار مالیات بر سرمایهی بادآورده‌ی ۹۹ درصدی این ابرثروتمندها که در دوران کرونا اندوخته‌اند، می‌تواند (۱) هزینه‌های واکسیناسیون کل جهان، (۲) تأمین منابع برای مقابله با تغییرات اقلیمی، (۳) ارائه‌ی مراقبت‌های بهداشتیِ همگانی، (۴) حمایت اجتماعی جهانی، و (۵) رسیدگی به خشونت جنسیتی در ۸۰ کشور را تأمین و پرداخت نماید.
این پدیده‌های بدخیم و بربریت تمام‌عیار سرنوشت شوم و ابدی ستمدیدگان نیست و نخواهد بود. کارگران و زحمتکشان برای مقابله با ستم و استثمار سرمایه‌داری و دولت‌های حاکم راهی جز اتحاد و پیکار طبقاتی علیه نظم موجود ندارند. برون‌رفت از بحران‌های همه‌جانبه‌ی سرمایه‌داری تنها در گرو تشکل‌یابی و مبارزه‌ی سازمان‌یافته و سوسیالیستی برای زیرورو کردن نظام نابرابر سرمایه‌داری و برقراری جامعه‌ای آزاد و سوسیالیستی است.
سخن روز شبکه تلویزیون حزب کمونیست ایران و کومه‌له