قوانین جدید بازنشستگی؛ نجات صندوق‌های ورشکسته بازنشستگی، فشار بر مزدبگیران مشاغل سخت
جمعه ۱۵ فروردین ۱۴۰۴
از فروردین ۱۴۰۴، قانون جدید بازنشستگی با شرط سن ۶۲ سال یا ۳۵ سال سابقه کار به‌اجرا درمی‌آید. مجلس شورای اسلامی ۲۸ آبان لایحه آن را تصویب و محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور ایران ۵ اسفندماه گذشته آن را در چارچوب برنامه هفتم توسعه ابلاغ کرد. این تغییرها که با هدف کاهش فشار مالی بر صندوق‌های بازنشستگی در حال ورشکستگی و تطابق با افزایش سن امید به زندگی (از ۴۶ به ۷۶ سال طی هفت دهه اخیر) طراحی شده، با واکنش‌های گسترده‌ای به‌ویژه از سوی شاغلان مشاغل سخت و زیان‌آور مواجه شده است.
با این‌که گفته می‌شود ۵۰ درصد از مشاغل کشور «سخت و زیان‌آور» هستند اما در قانون جدید هنوز برای بازنشستگان این‌گونه مشاغل تکلیفی ابلاغ نشده و مشخص نیست برای سنوات ارفاقی بازنشستگی پیش از موعد چه تصمیمی خواهند گرفت. در مقررات جدید، سابقه بازنشستگی به صورت پلکانی افزایش می‌یابد اما این مقررات شامل بیمه‌شدگان زیر ۲۸ سال سابقه کار بوده و شامل بیمه‌شدگان بالای ۲۸ سال سابقه نمی‌شود. ربر اساس قانون افزایش سن بازنشستگی، یک کارگر با ۲۸ سال سابقه کار باید ۳۰ سال و چهار ماه باشد و یک کارگر با ۲۵ سال سنوات شغلی باید ۳۰ سال و ۱۰ ماه تا رسیدن به بازنشستگی به کار کردن ادامه دهد.
همچنین سنوات شغلی برای افرادی که دست‌کم ۲۰ سال سابقه کار و پرداخت حق بیمه دارند یک سال و شش ماه بیشتر خواهد شد و شاغلان با حداقل ۱۰ سال سابقه کار هم باید ۳۳ سال و چهار ماه، یعنی سه سال و چهار ماه بیشتر از آن‌چه که در قانون فعلی تعیین شده است، کار کنند تا از مزایای کامل دوره بازنشستگی بهره‌مند شوند. صندوق‌های بازنشستگی سال‌هاست که با مشکلات مربوط به کسری بودجه روبه‌رو هستند و میزان کمک دولت به این صندوق‌ها باعث کسری شدید بودجه خود دولت شده است. اتکای این صندوق‌ها به دولت هرساله با رشد فزاینده‌‌‌ای درحال افزایش است. این وابستگی به حدی رسیده است که در برخی از صندوق‌ها بیش از ۹۰ درصد مخارج از محل بودجه تأمین می‌شود و در حال حاضر بیش از ۱۶ درصد بودجه عمومی دولت صرف پرداخت کمک به این صندوق‌ها می‌شود.
حجم کمک دولت به صندوق‌های بازنشستگی از ۳۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۳ به ۴۵۳ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۳ رسیده است. بدین ترتیب در طول یک دهه اخیر تخصیص منابع عمومی به صندوق‌های بازنشستگی بیش از ۱۵ برابر شده است. با ابلاغ افزایش سن و سابقه بازنشستگی، معادلات بازنشستگی از امسال تغییر می‌کند. افزایش سن بازنشستگی و عدم تعیین تکلیف مشاغل سخت و زیان‌آور سبب نارضایتی گسترده‌ای در میان بیمه‌شدگان شده است. بسیاری از کارگران، رانندگان و کارمندان معتقدند که این تغییرات بدون در نظر گرفتن شرایط واقعی زندگی و کار آن‌ها تصویب شده است.
نورنیوز، وب‌سایت وابسته به شورای عالی امنیت ملی، در این‌باره نظرات چند کارگر را پرسیده است که گویای نارضایتی‌ها از تصویب این قانون جدید است.
علی مرادی، کارگر ساختمانی ۵۵ ساله، می‌گوید:
۳۰ سال کار کردم، توی سرما و گرما، با این بدن داغون. حالا می‌گن باید ۳۵ سال سابقه داشته باشی؟ کی به فکر ماست؟ کمرم داغون شده، زانو‌هام از بین رفته. چطوری پنج سال دیگه کار کنم؟
حسن کریمی، کارگر ریخته‌گری می‌گوید:
کار ما سخت و زیان‌آوره، قبلاً می‌گفتن زودتر بازنشسته می‌شید، حالا می‌گن باید صبر کنیم. شما یه روز بیای توی کارگاه ما ببینی گرما و دود چی به سرمون می‌آره، بعد بگو این قانون درسته یا نه.