دستمزد کارگران چگونه تعیین می شود؟ تعیین میزان دستمزد محصول توازن نیروی طبقاتی
شنبه ۱۳ بهمن ۱۴۰۳
با نزدیک شدن به پایان سال ۱۴۰۳، شورای عالی کار حکومت اسلامی سرمایه داران به نمایندگان تشکل های زرد کارگری وابسته به دولت و به سرمایه داران بخش خصوصی و دولتی که در زمینه تعیین دستمزد نظرات کارشناسانه دارند فراخوان داده که برای تعیین دستمزد کارگران در سال آینده به این نهاد یاری رسانند. بنابراین شورای عالی کار رژیم تاکنون رقمی را اعلام نکرده است، اما دولت پزشکیان در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ برای کارگران مجرد ۲۰ درصد و برای کارگران متاهل میانگین ۲۸ درصد افزایش دستمزد در نظر گرفته است.
در همین رابطه فرامرز توفیقی، “رییس کمیته دستمزد کانون عالی شوراهای اسلامی” وابسته به رژیم به عنوان کارشناس دستمزد در گفتگو با خبرنگار ایلنا گفته است که «دولت، دولت حرف درمانی است و راه حلی برای مسائل اصلی زندگی مردم و معیشت بحرانی کارگران ندارند». این کارشناس دستمزد در ارتباط با تورم سبد معیشت در ماههای اخیر تأکید کرده است: « کارگران نمیتوانند سفرههای خود را حتی با سیبزمینی پر کنند!، تورم واقعی سبد معیشت که مربوط به گرانی کالاهای تاثیرگذار در زندگی کارگران است، بالای ۵۰ یا ۶۰ درصد است. در آیندهای بسیار نزدیک، گوشت قرمز در سفره کارگران حتی ماهی یکبار هم پیدا نمیشود؛ قیمت نان، گوشت و لبنیات بالا رفته؛ تخم مرغ در یکی دو ماه اخیر ۸۰ درصد گران شده؛ مرکز آمار این قیمتهای میدانی را اعلام نمیکند». اما این کارشناس حوزه دستمزد و رئیس کمیته دستمزد اعتراف نمی کند که خود وی با این اظهارات و سرانجام تمکین کردن به تمایل سودپرستانه سرمایه داران بخش خصوص و دولتی جهت تعیین دستمزدهای چند مرتبه پایین تر از خط فقر در واقع به عنوان بخشی از همان پروژه “حرف درمانی” دولت پزشکیان عمل می کند.
اما خارج از چانه زنی های نمایشی نمایندگان دولت، نمایندگان سرمایه داران بخش خصوصی و نمایندگان “تشکل های کارگری” وابسته به حکومت اسلامی در شورای عالی کار حول تعیین دستمزد، ببینیم دستمزد چیست و چرا دولت و کارفرماهای بخش خصوصی تا این اندازه برای کاهش آن تلاش می کنند؟ دستمزد پولی است که کارفرما روزانه، هفتگی یا ماهانه به کارگر می دهد تا کارگر برایش کار کند. کارگر این پول را صرف غذا، پوشاک و کرایه خانه، بهداشت و درمان، هزینه آب و برق و رفت و آمد، تفریح، اینترنت و غیره می کند. یعنی دستمزد می شود همان خرجی که کارفرما روزانه یا ماهانه به کارگر می دهد تا کارگر این مدت را برایش کار کند. یعنی اینکه کارگران کار می کنند، تولید می کنند و طبقه سرمایه دار تمام حاصل کار طبقه کارگر را به جیب می زند و فقط جزئی از حاصل کار را به شکل دستمزد به کارگران بر می گرداند. یعنی دستمزد جزئی از حاصل کار کارگر است که به خود او برگردانده می شود، تا کارگران بمثابه یک طبقه بتوانند ادامه حیات یابند، زنده بمانند و باز هم ثروت طبقه سرمایەدار را تولید کنند. و این یکی از پایەها و اساس نظام سرمایەداری است، این نظام، نظام بردگی مزدی است. یعنی کارگران مجبورند برای تامین زندگی خود و بچەهایشان، برای تامین نان و پوشاک و مسکن، بهداشت و درمان و … پاهایشان را به ماشین و ابزار تولیدی که در اختیار سرمایه دار است زنجیر کنند.
اما بالاخره این سهمی که برای تامین بقای اجتماعی کارگران به آنان برگردانده می شود چقدر است؟ و میزان دستمزد چگونه تعیین می شود؟ میزان دستمزد تماما به شرایط رقابت و قدرت و زورآزمائی دو طرف بستگی دارد. اینجا کارگر صاحب کالائی است که همان نیروی کارش می باشد، و کالای خودش را بفروش می گذارد. حال اینکه نیروی کار کارگر در مقابل چه دستمزدی خریده خواهد شد، به دو عامل مهم بستگی پیدا می کند. اول اینکه اوضاع بازار از چه قرار است، در حال رونق است یا رکود، تقاضا برای نیروی کار زیاد است یا کم؟ اما عامل دوم در تعیین دستمزد که اساسی تر است درجه اتحاد و همبستگی و توان ایستادگی و مبارزاتی کارگران است. اینکه آیا کارگران بخوبی متحد هستند که در برابر تلاش سرمایه داران و دولت حامی آنها که می خواهند هر چه ممکن است دستمزد کمتری بدهند، بتوانند ایستادگی کنند یا خیر؟
اگر همه چیز بر وفق مراد باشد یعنی هم تقاضا برای نیروی کار زیاد باشد و هم کارگران متحد و توانایی ایستادگی و مقاومت داشته باشند، تازه کارگران شانس می یابند که دستمزدی را بگیرند که به آنها امکان می دهد، در چهارچوب همان زندگی ای که در جامعه سرمایه داری برای کارگران معمول و متعارف شناخته می شود، کارگر نیروی کارش را تجدید کند و تر و تازه نگهدارد و در خانوادەاش هم کارگران فردا را پرورش دهد. تازه در این حال که بهترین حالت است دستمزد کارگر با ارزش نیروی کارش یعنی معادل آن مقدار وسایل معیشت و ضروریات زندگی است که کارگران برای توان کار کردن و بقای نسلش به آن نیاز دارند.
ارزش نیروی کار همانند هر کالای دیگر بر اساس زمان کار لازم برای تولید و بنابراین تولید این کالای ویژه تعیین می شود، یعنی زمان کار لازم برای تولید نیروی کار همان مدت زمانی است که برای تولید وسایل معاش کارگر ضروری است. اما این دو عاملی که بر شمردیم، یعنی رونق بازار کار و درجه اتحاد و همبستگی طبقه کارگر، دو عاملی که ممکن می ساخت کارگر دستمزد برابر با ارزش نیروی کار و وسایل معاش را بدست آورد، در دنیای واقع و در عمل مدام در حال نوسان است و غالبا به زیان کارگران است. و این جزو ذات سرمایه داری است که با هر دوره رونق به دوره بحران و رکود می افتد و با وسعت گرفتن بیکاری و غیره رقابت را در میان کارگران دامن می زند و نیروی مقاومت در میان کارگران را کاهش می دهد. حاصل این وضعیت این می شود که در عمل دستمزد کارگران از ارزش نیروی کارش کمتر می شود، دستمزد به پایین تر از خط فقر مطلق تنزل می کند و کارگر همان چیزی را هم که برای تر و تازه نگهداشتن نیروی کار و اداره کردن خانوادەاش لازم دارد دریافت نمی کند و دستمزد ها چنان سقوط می کنند که برای حفظ جان در بدن کارگر هم به زحمت کفاف میکند.
بله، در این هرج و مرج نظام سرمایه داری، در این هرج و مرج نظام بردگی مزدی که همه امور بر جنگ طبقاتی بر جنگ کارگران و سرمایه داران استوار است، اینکه کارگران بتوانند حتی همان ارزش نیروی کارشان را دریافت کنند و ملزومات یک زندگی انسانی را تامین کنند، صرف انرژی و مبارزه طبقاتی عظیمی را طلب می کند. در این جنگ طبقاتی، کارگران به همان میزان که نیروی طبقاتی خود را متحد و همبسته و متشکل به میدان آورند می توانند از پس طبقه سرمایه دار و دولت حامی آن بر آیند و دستمزد متناسب با تامین یک زندگی انسانی را به سرمایه داران تحمیل کنند. اینکه میزان دستمزد چقدر خواهد بود و اینکه آیا کارگران واقعا ارزش نیروی کار خود و معادل تامین یک زندگی انسانی را دریافت می کنند، در عمل و در دنیای واقع بیش از هر چیز به قدرت طبقه کارگر و توان مبارزه اش با طبقه سرمایه دار بستگی دارد.
اگر در سال گذشته کارگران در میدان مبارزه برای افزایش دستمزدها، طبقه بندی مشاغل، بازگشت بکار همکاران خود، لغو قراردادهای موقت و … شمشیر می زدند، این اعتراضات و اعتصابات کارگری لازم است متحدانه تر، همبسته تر و سراسری تر ادامه یابند. اگر نمی خواهیم زندگی و هستی کارگران به تباهی کشانده شود، ضروری است که مبارزه برای افزایش دستمزدها را متحدانه تر و سراسری تر کنیم. این یک نیاز طبقاتی است.
سخن روز: تلویزیون حزب کمونیست ایران و کومەله
https://alternative-shorai.tv
https://cpiran.org
https://komala.co
https://t.me/peshrawcpiran
www.facebook.com/Peshrawcpiran
www.instagram.com/Peshrawcpiran1 (http://www.instagram.com/Peshrawcpiran1)
https://t.me/KomalaCpiranTv