چهارشنبه ۳ شهریور ۱۴۰۰

صديق اسماعيلى

رفیق عزیزم ابراهیم رستمی، گوشه‌هایی از زندگی و مبارزات خود در کردستان را در کتابی تحت عنوان “دیواندره و سه دهه خاطرات” در دو جلد نوشته است.  تمامی مسائل مهم سیاسی که در کتاب آورده شده توسط نویسنده در بطن شرح خاطرات که خود دخیل و یا تصمیم گیرنده و یا به نوعی شاهد بوده، بصورت داستان‌گونه انعکاس یافته است. در حالی که گرایش ناسیونالیستی که در سازمان‌های مختلف اما کماکان با فعالیت تحت نام “کومه‌له”، عزم جزم کرده اند که تاریخ یک جنبش را در روز روشن در جلو چشمان ناظرانی که پدر و مادرهایشان بخشی از آن تلاش عظیم بودند و یا بیاد دارند را جعل کنند و تلاش دارند که مبارزه کمونیست‌ها را فاکتور بگیرند و آن را به حساب ناسیونالیسم کرد که زمانی کمونیست‌های متشکل در کومله را سلاخی کرده است، بریزند، کتاب “دیواندره و سه دهه خاطرات” اما به سهم خود، بخشی جزیی از واقعیت تاریخ کومه‌له و نقش کمونیست‌های متشکل در آن را امانت‌دارانه و صادقانه بیان کرده است. تاریخی که سال‌هاست جمهوری اسلامی،  ناسیونالیسم اصلاح طلب، جمعی از اعضای پشیمان کومه‌ڵه اما با اسم “کومه‌ڵه” و احزاب دمکرات کردستان ایران و جریانات مذهبی از جمله یاران مفتی زاده می‌خواهند آن را جعل کنند.

این کتاب که با بیش از ۱۵۰ صفحه عکس و اسناد تکمیل شده است.

مسلما عاری از ایراد (هم  به لحاظ تاریخی و هم به لحاظ نگارشی)  نیست. اما همین خاطرات، حاوی نکات با اهمیت و ارزشمندی است؛

– این خاطرات عمدتا مربوط به اواخر دهه ٥٠ و دهه ٦٠ شمسی است. چند فصل اول کتاب، مربوط به بیوگرافی نویسنده است. داستان و سرگذشت نوجوانی که از آرزوهای دوران نوجوانی‌اش (اجرای تئاتر و دوچرخه سواری بسیار برجسته است) به سرعت عبور می‌کند و به حکم شرایط باید زود بزرگ شود و از نوجوانی ناچار به قبول مسئولیت می‌شود. او به دانشسرای مقدماتی می‌رود و با افراد جدیدی در محیط دانشسرا  آشنا می‌شود، معلمان و همکلاسی‌های جدیدی که قرار است تاریخ آن‌ها در آینده‌ایی نزدیک به هم گره بخورد.  در سن ١٨ سالگی به عنوان معلم شروع به کار می‌کند. معلمی که ضمن آموزش و ارائه خدمات به شاگردانش، خود جویای راه حلی برای مبارزه با بی عدالتی است.

– این کتاب، اگرچه خاطرات یک پیشمرگ کومه‌له در منطقه دیواندره است اما فضای سیاسی حاکم بر کردستان، سیاست‌ احزاب ناسیونالیست و اسلامی کرد و توهم و همکاریشان با جمهوری اسلامی، جنگ تحمیلی حزب دمکرات علیه کومه‌ڵه، سیاست‌ و استراتژی کومه‌له، پروسه رشد و تکامل مبارزات کمونیست‌ها علیه حاکمیت سرمایه‌داری اسلامی و ایادی‌اش، آبدیده شدن کادرها و اعضای تشکیلات کومه‌له، عبور از پوپولیسم، مذهب، فرهنگ و سنت کهنه را به زبان ساده مصور می‌کند. برخورد کومه‌له با اسرا، نقش زنان در روند و تکامل مبارزاتشان در جامعه‌ایی سنتی و نیز اهمیت تشکیل حزب کمونیست ایران، کادر پروری و ایجاد مدرسه حزبی را به زبان ساده اما صادقانه به تصویر می‌کشد.

– کتاب “دیواندره و سه دهه خاطرات” بخش بسیار کوچکی از رشادت و جان‌فشانی کادر‌های کومه‌ڵه، فرماندهان نظامی و پیشمرگه‌ها  است که هر لحظه مرگ را به سخره می‌گیرند و برای زندگی می‌جنگند. نویسنده کتاب اشاره می‌كند که در پی همه این رشادت‌ها، اما هیچ افقی را برای خود نمی‌دیدیم تا اینکه حزب کمونیست ایران تشکیل می‌شود.

با تشکیل حزب کمونیست ایران، وظایف سیاسی نیروی پیشمرگ کومه‌ڵه در سال ١٣٦٢ بازتعریف می‌شود. در بخشی از آئین‌نامه آمده است؛

” نیروی پیشمرگ کومه له نیروی مسلح پیشرو کارگران و زحمتکشان کردستان و بخشی از تشکیلات حزب کمونیست ایران میباشد که برای پیشبرد مبارزه سیاسی – نظامی بر طبق اهداف برنامه ای و سیاسی سازمان کردستان حزب کمونیست ایران تلاش میکند. از اینرو پیشمرگ کومه له همچون یک رزمنده کمونیست صفوف حزب، نباید هیچگاه وظایف سیاسی خود را فراموش کند و هیچ فرصتی را برای پرداختن به این وظایف ازدست بدهند. مهمترین وظایف سیاسی هر واحد و یا رفیق پیشمرگ کومه له از این قرار است:

١-     تبلیغ برنامه و سیاستهای حزب کمونیست ایران در میان توده های مردم و آگاه نمودن کارگران و زحمتکشان به منافع خودشان .

٢-     برقراری پیوند و ارتباط فشرده با زحمتکشان حفظ و تحکیم ارتباط آنها با حزب.

٣-     شرکت در سازماندهی و کار تشکیلاتی در میان توده ها زیر نظر کمیته های تشیلاتی .

٤-     کمک به برپایی و هدایت جنبشها و اعتراضات توده های مردم کردستان علیه جمهوری اسلامی.

٥-     دفاع از مبارزات زحمتکشان علیه ارتجاع محلی، برای نمونه مصادره انقلابی زمین توسط زحمتکشان روستا.

٦-     کمک به امر تشکیل مجامع عمومی و شوراها .”

– نویسنده کتاب،  ضمن دفاع از سیاست‌های کومه‌له و حزب کمونیست ایران در آن زمان، همچنین به کاستی‌ها و برخی اشتباهات سیاسی و تاکتیکی این تشکیلات اشاره می‌کند که این خود نقطه عطف کتاب است.

– ایجاد شوراهای مردمی توسط کومه‌له و تجربه قدرت شورایی یکی دیگر از نکات قابل توجه این کتاب است. سیاست کومه‌له همیشه مبتنی بر حاکمیت شورایی بوده است. تشکیل شوراهای شهر و روستا یکی از دست‌آوردهای ارزنده کمونیست‌های متشکل در صفوف کومه‌له و حزب کمونیست ایران بوده است. تشکیل شورای شهر سنندج از مهمترین نمونه اداره شورایی بود که نه فقط حزب دمکرات و مکتب قرآن وابسته به احمد مفتی‌زاده که جمهوری اسلامی تازه به قدرت رسیده را هم وادار به قبول آن کرد.  کتاب “دیواندره و سه دهه خاطرات” اما به نمونه‌ای دیگر از چگونگی تشکیل شورا و اداره شورایی در منطقه خورخوره و به ویژه روستای مولان‌آباد اشاره می‌کند؛ ” با وصف اینکه حزب دمکرات و شیوخ منطقه تلاش می‌كردند تا مانع از تشکیل این شورا شوند اما فعالین کومه‌له این شورا را علیرغم همه مشکلات تشکیل دادند که در تقسیم زمین اربابان و چراگاه‌های احشام در روستا که بخش عظیم آن در انحصار همین اربابان بود نقش ایفا کرد و از طریق جلسات مجمع عمومی در مساجد با حضور زنان به رغم مخالفت شیوخ به حضور زنان در مساجد، امورات روستا را پیش می‌بردند. فعالیت شورایی در منطقه خورخوره تجربه‌ای دیگر از دخالت مردم در تعیین سرنوشت و مدیریت زندگی و حیات سیاسی خود بود.”

– در کتاب “دیواندره و سه دهه خاطرات” به جایگاه کنگره ششم کومه‌له در سیاست نظامی اشاره شده است؛ “جنگ ارتجاعی جمهوری اسلامی ایران و حکومت بعث عراق بیش از پیش زندگی و امنیت مردم دو کشور را آماج خود قرار داده بود. در کنار این رویدادها، اکثریت رهبری حزب دمکرات به رغم مخالفت اکثر اعضای بدنه این تشکیلات، بر ادامه جنگ تحمیلی علیه کومه‌له، پافشاری می‌کردند.” کومه‌ڵه در سوم اردیبهشت سال ١٣٦٧ اطلاعیه‌ای را تحت عنوان “موقعیت کنونی حزب دمکرات و ختم درگیری داخلی در کردستان” صادر می‌کند. کومه‌ڵه بر مبنای مسئولیت در قبال جنبش انقلابی مردم کردستان و در نظر گرفتن مصالح مبارزه علیه جمهوری اسلامی آتش‌بس یکجانبه اعلام می‌کند. حزب دمکرات اما هیچگاه این آتش‌بس را عملا امضا نکرد.

– یکی دیگر از نکات قابل توجه این کتاب، برجسته کردن نقش و تاثیر مردم کردستان به طور عموم و پدران و مادران پیشمرگان کومه‌له به طور اخص و کمک‌های بی‌دریغ آنها به پیشمرگان کومه‌له است. پدران و مادران فداکاری که قاطعانه به آرمان‌ها فرزندانشان باور داشتند و برای پیشبرد مبارزه علیه جمهوری اسلامی از هیچ کمکی دریغ نکرده‌اند. نکته دیگر اینکه؛ نویسنده ضمن تشریح خاطرات خود در مورد رویدادهای مهم، از تعدادی دیگر از کسانی که در همان رویدادها نقش و حضور داشته‌اند، خواسته است تا آن‌ها نیز با بیان خاطرات خود، همه جوانب آن تاریخ را بیشتر مستند کنند.

• در بخشی از جمع بندی کتاب “دیواندره و سه دهه خاطرات” آمده است: ” سرکوب مخالفان به هر قیمتی بخشی از کارنامه ناسیونالیسم کرد بوده است که پرچم دروغین مبارزه علیه رفع ستم ملی را در دست گرفته است. شعار و خواست رفع ستم ملی فقط بهانه‌ای برای سهیم شدن در قدرت و امتیاز گرفتن از حاکمیت مرکزی برای طبقه مرفه و سرمایه‌دار کرد بوده است. … بر اساس باور به حاکمیت شورایی است که کمونیست‌ها پیگیرترین فعالین رفع ستم ملی هستند چون هیچ نفعی در حفظ این ستم ندارند.”