حذف دلار از مبادلات تجاری امید خامنەای برای دور زدن تحریمها
یکشنبه ۷ بهمن ۱۴۰۳
به دنبال سخنان خامنه ای در روز چهارشنبه سوم بهمن، نرخ دلار آمریکا در پایان روز جمعه پنجم بهمن و در ادامه روند کاهش روزانه ارزش تومان، مرز ۸۴ هزار تومان را نیز پشت سر گذاشت. این در حالی بود که دو روز قبل از آن در مرز ۸۳ هزار تومان معامله می شد. از آنجا که اوضاع اقتصادی جمهوری اسلامی علاوه بر بحران مزمن ساختاری دهها ساله تحت تأثیر فاکتورهای دیگری از جمله سیاستهای داخلی، منطقەای و بین المللی نیز قرار می گیرد، بسیار بی ثبات بوده و روزبه روز بدتر می شود. هر موضع گیری خامنەای، ترامپ، نتانیاهو یا هر مقام جمهوری اسلامی در رابطه با سیاستهای جمهوری اسلامی، قیمت تومان در مقابل دلار را بلاقاصله پائین می آورد. به همین دلیل طی هفتهٌ گذشته با بازگشت ترامپ به کاخ سفید و سخنان خامنەای، بازار ایران با نوسانات و عدم ثبات بیشتری روبرو گردید. اقتصاد ورشکستهٌ جمهوری اسلامی نه تنها تحت تأثیر مکانیزمهای اقتصاد سرمایەداری، بلکه با هر تغییر سیاسی در سطح داخل یا خارج نیز به هم می خورد.
علی خامنەای روز چهارشنبه سوم بهمن، نگران از اقدامات ترامپ در برگرداندن “تحریمهای حداکثری”، و تهدیدات دولتهای اروپایی در بکار گیری مکانیسم ماشه، این بار در موقعیت کارشناس اقتصادی نیز ظاهر شد و برای نجات اقتصاد در حال فروپاشی جمهوری اسلامی نسخه پیچید. او در ملاقات با جمعی از تولید کنندگان و فعالان عرصهٌ اقتصاد جهت مقابله با “تحریمهای حداکثری” بر حذف دلار از مبادلات تجاری در ایران تأکید نمود و خطاب به آنان گفت: “رئیس جمهور محترم هم گفتند که به دنبال این کارند و این اتفاق بزرگ و مهم در کارزار اقتصاد، حرکتی بسیار قاطع و تعیین کننده خواهد بود. بانک مرکزی هم باید میدان را برای تخصیص ارزهای دیگر باز کند”. خامنەای این اظهارات نا مربوط را دو روز پس از مراسم تحلیف ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا عنوان کرد.
با توجه به اینکه دلار در اقتصاد جهان به ویژه برای کشورهای صادر کنندهٌ نفت و گاز، هم نقش محاسبەای دارد و هم نقش مبادلەای زیادی دارد و (پترو دلار) به ارز مرجع در مبادلات تجاری جهانی تبدیل شده است، حذف آن برای کشور تک محصولی مانند ایران تقریبأ غیر ممکن است. در این زمینه حتی تلاشهای دومین اقتصاد بزرگ دنیا، چین و حتی روسیه نیز که سه سال است در جنگ اوکراین در مقابل ناتو ایستاده، با موفقیت کامل روبرو نبوده است. با توجه به این که بیشتر معاملات بازرگانی در جهان با دلار صورت می گیرد، جایگاه این ارز در اقتصاد سرمایەداری علیرغم افول هژمونی سیاسی آمریکا در سطح جهانی، تنها به عرصهٌ نفت و گاز محدود نمی گردد. با توجه به پیوستگی ارزهای معتبر دولتهای سرمایه داری هرگونه نوسانات ارزی در یک ارز، همزمان در سایر ارزها بازتاب می یابد. لذا مشکل اقتصاد ورشکستهٌ جمهوری اسلامی تنها دلار نیست و رژیم برای دیگر ارزها نیز با مشکل مواجه است. بنابراین برای رژیم جمهوری اسلامی که اساسأ وارد کننده است نه صادر کننده، واردات کالا با هر ارزی برای مصرف کننده گران تمام خواهد شد. زیرا این ریال است که مرتبأ ارزش خود را از دست می دهد.
خامنەای موقعیت اقتصاد ورشکستهٌ جمهوری اسلامی را با اقتصاد کشورهای اصلی “بریکس” مانند برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی مقایسه می کند که سهم ۳۵ درصدی از تولید ناخالص داخلی در جهان را دارند و تحریمهای آمریکا تأثیرات فلج کنندەای بر اقتصاد آنان نمی گذارد. به نظر می رسد او برای حل بحران عمیق اقتصادی رژیمش، چشم امید به بریکس بسته است. او گفت که: “سامانهٌ مالی بریکس و تبادلات مالی با ارزهای کشورهای عضو که قرار است انجام شود، کمک بزرگی به حل مشکل دلار برای ما خواهد کرد”. البته چنین سامانەای اگر هم در آینده ایجاد گردد چیزی مشابه یورو در اروپا خواهد بود که در پیوستگی نزدیکی با دلار قرار دارد و کمکی به او و رژیم فاسدش نخواهد کرد.
البته خامنەای خوب می داند که برای اقتصاد جمهوری اسلامی ارز جایگزین دلار نمی تواند ابر بحران مالی جمهوری اسلامی را کاهش دهد. به همین دلیل او طی چند ماه گذشته و به دنبال شکست مفتضحانهٌ “استراتژی جنگ بازدارنده” و متلاشی شدن نیروهای “محور مقاومت”، در تلاش برای انجام مذاکره مستقیم با آمریکا بوده است. دراین رابطه وب سایت خبری “اکسیوس” روز پنجشنبه چهارم بهمن فاش ساخت که نمایندگان جمهوری اسلامی در ملاقات با نمایندگان دولتهای اروپایی، آمادگی رژیم برای انجام مذاکره با آمریکا و رسیدن به توافق بر سر برنامه هستەای را اعلام کردەاند و اصرار داشتند این پیشنهاد جمهوری اسلامی را به اطلاع آمریکا برسانند. بنا به اعلام اکسیوس، پاسخ اروپا این بوده که “جمهوری اسلامی باید پیشنهادی روی میز بگذارد که شامل امتیازات بیشتری در همه عرصەها باشد”.