یکشنبه ۲۸ شهریور ۱۴۰۰

مهرداد خامنه‌ای

توماج صالحی نمونه‌ای گویا از تغییر بنیادین در بیان هنری جامعه امروز ایران است. کم نبودند و نیستند هنرمندانی که در مصاف با استبداد اسیر چنگال سرکوبگران شدند و در این راه جان خود را فدای اندیشه آزادیخواهانه خود کردند. از فرخی یزدی، شاعر لب دوخته تا سعید سلطانپور. همینطور کم نبودند کمپین‌های مردمی در حمایت از هنرمندان دربند که آخرین آن برای آزادی سه نویسنده عضو کانون نویسندگان ایران همچنان در جریان است.

اما چه چیز در عصیان توماج صالحی، خواننده رَپ متفاوت است؟

او به عنوان یک هنرمند آلترناتیو از فضای الیت هنری فاصله نجومی دارد. نه فلسفه‌بافی می‌کند و نه در پشت مباحث صد من یک غاز هنری خود را پنهان می‌کند. نه تحصیل‌کرده رشته موسیقی است، نه با باندها و محافل هنری سوپر روشنفکر نشست و برخاست دارد تا به «جامعه هنری» معرفی‌اش کنند و نه ادای پست مدرن‌های تازه به دوران رسیده را می‌آورد. او یک کارگر است. او از مسائل به روز جامعه خود در فرمی که راه دستش است (رَپ) صحبت می‌کند. او از کسی برای بیان افکارش اجازه نمی‌گیرد و در حد امکاناتش با ساختن موزیک ویدئو و انتشار آن در فضای مجازی با مخاطبانش ارتباط می‌گیرد.

او در واقع نماینده نسلی شورشی است که از بند و بست‌های اقتصادی و محدودیت‌های سیاسیِ سیستمی که در آن زندگی می‌کند خود را به کلی رها کرده است. او با این شورش است که ساختار فرهنگی یک نظام تمامیت‌طلب را به زیر سئوال برده است. نظامی که سال‌ها است با ترفندهای گوناگون از شهوت دریافت آب‌نبات‌های جشنواره‌های هنری‌‌اش و تکه استخوان مشروعیت رسمی دادن به هنر افراد  تا شلاق ممنوعیت از کار و سانسور و حبس، افسار خود را بر گردن بسیاری هنرمندان انداخته است.

از سوی دیگر این شورش و صداقت در کلام و فرم اجرایی ساده او، ارتباط گسترده‌ با مخاطبانش را به ارمغان آورده است. مخاطبانی که از هر قشری و از هر گروه سنی را می‌توان در آنها یافت. کسانی که حتی علاقه‌ای به این سبک موسیقی ندارند کلام بی‌پروای توماج است که بیانگر خواست‌های اجتماعی آنها است. برای آنهایی که به موسیقی مدرن دلبسته‌اند و از نسل جوان‌تر هستند توماج با ریتم خود آگاهی اجتماعی را برای این جوانان به ارمغان می‌آورد.

توماج صالحی تنها یک نمونه از نسلی است که آماده نبرد رودرو با استبداد حاکم می‌شود و با قدرت به آنها می‌گوید که «خشم ما قوی‌تر از قدرت شما است» و به آنها حکم می‌کند که به فکر خرید «سوراخ موش» باشند.

نسل توماج‌ها در راه‌اند و هنرمندان کشور زین پس تناسب حضور خود را در اجتماع، می‌بایست با ملاک‌های این شورشیان جوان و مخاطبانشان بسنجند و نه لوح ‌زرین سرکوبگران. هنرمندان یا باید متحد با اقشار وسیع مردم که از آزادی دربندان از جمله هنرمندان شورشی خود دفاع می‌کنند به صدا در آیند و یا به دنبال «سوراخ موش» بگردند.

جوانه‌ها رشد کرده‌اند و گل می‌دهند.

زندانیان سیاسی بدون قید و شرط باید آزاد شوند!

۲۸ شهریور ۱۴۰۰

@sedaye_kargaran