شنبه ۱۳ شهریور ۱۴۰۰

پس از شش دور مذاکرات برجام جمهوری اسلامی متوجه شده است که دولتهای (۱+۵) از شروط خود در برجام که علاوه بر کنترل فعالیتهای هسته ای شامل وادار کردن جمهوری اسلامی به دست برداشتن از دخالت در امور دیگر کشورهای منطقه و محدود ساختن تولید موشکهای بالستیک نیز می شود کوتاه نمی آیند. به همین دلیل جمهوری اسلامی شرایط کنونی برای مذاکره را به نفع خود نمی بیند و می خواهد با زبان دیپلماتیک از ادامه دادن به مذاکرات برجام طفره رود تا بلکه به موقعیت مناسب تری برای بازگشت به میز مذاکرات دست یابد. روز چهارشنبه نهم شهریور حسین امیرعبدالهیان وزیر خارجه منصوب خامنه ای در مصاحبه تلویزیونی اعلام نمود که برای انتخاب تیم مذاکره کننده برجام به دو تا سه ماه فرصت نیاز دارد. از آنجا که این اولین بار نیست جمهوری اسلامی وارد مذاکرات برجام می شود، ارائه چنین دلیلی نمی تواند قابل پذیرش باشد. این در حالی است که پس از پایان دور ششم مذاکرات در خرداد گذشته نیز که قرار بود تیم مذاکره کننده رژیم پس از یک مشورت کوتاه با مسئولان در تهران، برای ادامه مذاکرات به وین باز گردد. این تیم به مذاکره بازنگشت و  پس از تأخیر زیاد عباس عراقچی اعلام نمود که ادامه مذاکرات رابه بعد از زمامداری ابراهیم رئیسی موکول کرده است.

تأخیر و تعَلُل جمهوری اسلامی در بازگشت به مذاکرات برجام با موضع گیری تند دولتهای فرانسه و آلمان و انگلیس پاسخ گرفته است. روز چهارشنبه دهم شهریور خبرگزاری رویترز در گزارشی از وزارت خارجه آلمان اعلام نمود که سخنگوی این وزارت ضمن اعلام آمادگی برای بازگشت به مذاکرات برجام، در پاسخ به امیرعبدالهیان اظهار داشته است که: “فرصت احیای توافق هسته ای نا محدود نیست. ما مؤکدأ از جمهوری اسلامی می خواهیم بی درنگ با رویکردی سازنده به پشت میز مذاکره باز گردد”. خبر گزاری رویترز همان روز طی گزارش دیگری اعلام نمود که وزارت خارجه فرانسه نیز طی بیانیه ای نسبت به نقض تعهدات برجام از جانب جمهوری اسلامی ابراز نگرانی کرده و از رژیم خواسته بدون فوت وقت به مذاکرات وین باز گردد. اتحادیه اروپا نیز در رابطه با تعلل جمهوری اسلامی برای بازگشت به برجام هشدار داده است. این در حالی است که ماه گذشته به دنبال گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر نقض تعهدات برجامی جمهوری اسلامی، سه دولت اصلی اروپایی عضو برجام یعنی آلمان، فرانسه و بریتانیا طی بیانیه مشترکی نگرانی خود را از فعالیتهای هسته ای جمهوری اسلامی اعلام کرده بودند.

از سوی دیگر جمهوری اسلامی دولتهای (۱+۵) را به اتلاف وقت متهم می کند. امیرعبدالهیان روز دو شنبه گذشته در گفتگویی با تلویزیون جمهوری اسلامی گفت: “طرف مقابل ما اتلاف وقت می کند و جمهوری اسلامی در مذاکرات هسته ای رویکرد اتلاف وقت را نمی پذیرد”. او فراموش می کند که سه ماه است جمهوری اسلامی مذاکرات را به تعویق انداخته است. علاوه بر آن فراموش می کند که در همان گفتگو اعلام نمود که: “ما به دنبال کسب حقوق حداکثری هستیم و وزارت خارجه را به برجام گره نخوایم زد و با مذاکراتی در برجام موافق هستیم که فرسایشی نباشد و دستاورد ملموس و عملی برای ما داشته باشد”.  تارنمای”ال مانیتور” نیز فاش ساخت که بر مبنای اظهارات امیرعبدالهیان، اولویت اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی نه مذاکرات هسته ای بلکه تمرکز بر روی مسائل “منطقه”، یعنی کشورهای همجوار و آسیای مرکزی و چین و روسیه می باشد. گرچه میزان نقش و اختیارات وزارت خارجه در تعیین سیاست خارجی در رژیم اسلامی، آنچنان که جواد ظریف نیز در فایل صوتی لو رفته اش به آن اعتراف نمود تا کنون در حد صفر بوده است. با این وجود از آنجا که امیرعبدالهیان از مُریدان خامنه ای است و بعضی از اصولگرایان تندرو او را قاسم سلیمانی میدان سیاست رژیم می دانند، به خود اجازه می دهد که به اظهار نظر در رابطه با جهت گیری و اولویتهای سیاست خارجی بپردازد.

اما جمهوری اسلامی چرا در حالی که شدیدأ تحت فشار تحریمهای آمریکا و سازمان ملل است، در شرایط کنونی تمایلی به بازگشت به میز مذاکره با آمریکا و دیگر دولتهای اروپایی ندارد؟ واقعیت این است که قبول شرط عدم دخالت در امور دیگر کشورها برای جمهوری اسلامی هزینه گزافی در بر دارد. زیرا جمهوری اسلامی چهار دهه است با صرف هزاران میلیارد دلار از سرمایه و امکانات مردم ایران تلاش نموده تا از طریق تشکیل و ایجاد گروههای تروریست اسلامی تحت عنوان فریبکارانه “جهاد و محور مقاومت” و غیره، استراتژی بقای خود را تحقق بخشد. البته در این راستا از این گروهها به عنوان ابزاری برای جنگ افروزی، ترور و تخریب استفاده کرده است تا از این طریق به گروکشی و زیاده خواهی در سطح بین المللی و منطقه ای نیز بپردازد.

تعلُل جمهوری اسلامی در مذاکرات برجام در حالی است که تحریمهای آمریکا و سازمان ملل در کنار بحران ساختاری سرمایه و پاندمی کرونا، اقتصاد جمهوری اسلامی را در آستانهٌ ورشکستگی کامل قرار داده است. امید جمهوری اسلامی و رئیسی جلاد آنگونه که عبدالهیان گفته به کشورهای منطقه و چین و روسیه برای رفع تحریمها امیدی عبث و بی نتیجه است. جمهوری اسلامی نهایتأ راهی جز تسلیم و قبول شروط برجام و نوشیدن جام زهر آن پیشِ رو ندارند. بنابراین تأخیر در بازگشت به مذاکرات برجام به امید فراهم شدن شرایط بهتری برای جمهوری اسلامی جهت از سرگیری مذاکرات فقط به معنای تداوم و تشدید تحریمها می باشد. آنچنان که انتظار می رفت از ابتدای شروع به کار دولت رئیسی نرخ تورم و قیمت اجناس اساسی مورد نیاز مردم به شدت بالا رفته است و این روند ادامه خواهد داشت. اما اگر تداوم تحریمهای جنایتکارانه آمریکا برای جمهوری اسلامی قابل تحمل و حتی به جهاتی مفید نیز می باشد، برای زندگی و معیشت کارگران و توده های مردم ستمدیده و تهیدست ایران به شدت آزار دهنده است و زندگی و معیشت شان را تحت تأثیر قرار داده است و باید هرچه زودتر لغو گردند.