سه شنبه ۱۳ مهر ۱۴۰۰

شمس الدین امانتی

به گزارش خبرگزاری میزان «شاید شما هم تاکنون با این دست اخبار مواجه شده باشید که رتبه و جایگاه ایران در آزمون «تیمز» و «پرلز» چگونه است و حتمآ از خود پرسیده اید که آزمون «تیمز» و «پرلز» چیست؟ مربوط به چه رده سنی می شود؟ هدف از برگزاری آن چیست؟

آزمون‌های «تیمز» و «پرلز»، چند هدف عمده دارند که عبارت است از «سنجش پیشرفت ریاضیات و علوم در پایه چهارم ابتدایی و سوم راهنمایی تحصیلی، مطالعه سواد خواندن (درک مطلب) که توسط انجمن بین المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی(IEA)، با سابقه ای بیش از نیم  قرن در انجام مطالعات جهانی پیرامون موضوعات مختلف آموزشی و مشارکت کشورها از سراسر جهان در زمینه ارتقا و بهبود سطح یادگیری گام های مؤثری برداشته است، در سطح دنیا برگزار می‌شود.»

این آزمونها، به نوعی محک ارزیابی نظام‌های آموزشی در کشور‌ها و میزان موفقیت نظام آموزش و عملکرد آن است. بسیاری از دولتها، رتبه کشور خود را به ضعف و قوت برنامه‌های آموزشی خود، تعبیر می‌کنند. برخی کشور‌های دنیا، مانند نروژ، نسبت به نتایج این دو آزمون آنقدر حساس هستند که نمرات پایین‌تر از حد استاندارد دانش آموزان آنها، به عزل وزیر آموزش این کشور منتهی می‌شود.

آزمون «تیمز» روند آموزش ریاضی و علوم در پایه‌های چهارم و هشتم را می‌سنجد و آزمون «پرلز»، پیشرفت سواد خواندن ادبی و معلوماتی دانش‌آموزان را در پایه چهارم ارزیابی می‌کند.

ارزیابی نظام‌های آموزشی در کشور‌های مختلف یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مسئولین هر کشوری است، چرا که موفقیت یک نظام آموزشی برابر با تربیت نسلی موفق است که نه تنها نسل‌های آینده را خواهد ساخت بلکه موفقیت آموزشی آن، دستاورد‌های جهانی دارد و می‌تواند به توسعه کشور در مرز‌های بین المللی خدمت کند.

این آزمون توسط انجمن بین المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی، در سطح دنیا برگزار می‌شود و ۶۰ کشور مختلف دنیا شامل کشور‌های اروپایی، آمریکای شمالی و جنوبی، خاورمیانه، شمال آفریقا، آفریقای مرکزی و جنوبی، آسیای مرکزی، شرقی و اقیانوسیه در این آزمون شرکت می‌کنند. هدف از برگزاری این دو آزمون، مقایسه روند عملکرد نظام آموزشی کشور‌های شرکت کننده در ابعاد و در طول دوره‌های مختلف است. در واقع مهم‌ترین و عمده‌ترین هدف آزمون‌های «تیمز» و «پرلز» بحث پیشرفت ریاضیات و علوم در پایه چهارم ابتدایی و سوم راهنمایی و بررسی درک مطلب دانش آموزان است.

نتایج آزمون «تیمز» و «پرلز» معیار تصمیم گیری آموزشی.

«تیمز» هر ۴ سال یکبار و «پرلز» هر ۱۰ سال یکبار برای بخش عملکرد کشور‌ها در آموزش علوم و ریاضیات و سواد خواندن تکرار می‌شود تا روند تغییرات آموزشی و حتی میزان کاهش و افزایش عملکرد دانش آموزان کشور‌های شرکت کننده در پی این سال‌ها مشخص شود.

کشور ایران از سال 1991 به طور رسمی همکاری خود را با این انجمن آغاز کرد و در آخرین دوره آزمون «پرلز»، (سنجش سواد خواندن دانش آموزان پایه چهارم) در سال ۲۰۱۶، رتبه ۴۵ را در بین ۵۰ کشور شرکت کننده کسب کرد و با افت حدود ۳۰ نمره نسبت به دوره قبل روبرو شد.

البته نظریه‌های روانشناسی هم می‌گویند «پردازش زبانی و مهارت‌های خواندن و در بحث گفتار دختران قوی‌تر از پسران است و خودِ این قوت در نتایج تاثیرگذار است. در تمام کشورها به جز دو کشور که یکی از آنها مراکش است شاهد هستیم عملکرد دخترها در خواندن و نوشتن بهتر از پسرها است.

اساس آموزش در ایران تحط سلطه رژیم اسلامی، به سمت دخترانه شدن در حرکت است حتا در ریاضی و علوم و مهندسی، پسرها کمتر به آموزش توجه دارند.

نشریه «علمی – پژوهشی» وزارت علوم رژیم جمهوری اسلامی، در رابطه با محتوای کتب درسی مدارس در سال ۱۳۹۹، گزارشی را منتشر کرده که در بخشی از آن آمده است «محتوای کتاب های درسی دوره متوسطه دوم درخصوص توجه به مولفه های مفهومی ایثار و شهادت است که جامعه ی پژوهشی شامل تمام کتاب های درسی دوره ی متوسطه دوم است که شامل ۱۶ جلد از کتاب های درسی است. مولفه های ایثار و شهادت در کتاب های درسی رشته علوم انسانی، ۷۰۶ مورد و در کتاب های درسی مشترک رشته های تجربی و ریاضی، ۶۱۷ مورداست.»

در این پایه تحصیلی به ترتیب به مؤلفه‌های «مفاهیم تداعی‌گر ایثار و شهادت» با ۸۲ فراوانی «نام شهدا» با ۵۳ فراوانی، «مفاهیم تداعی‌گر ایثار و شهادت» با ۸۳ فراوانی، «نام شهدا» و «صفات عملی شهدا و ایثارگران» هرکدام با ۲ فراوانی، توجه بیشتری شده. در کتاب‌های درسی دوره متوسطه اول به‌ ترتیب به فرایض نماز، تولی، جهاد و تبری با ضریب اهمیت ۱۷۴/۰، ۱۶۶/۰، ۱۴۹/۰، ۱۴۸/۰ بیشترین توجه شده.»

هر سال قبل از شروع مدارس مشکلات فراوانی در رابطه با چگونگی بازگشایی مدارس و مراکز آموزشی، میزان شهریه، تهیه وسائل مورد نیاز دانش آموزان، مشکلات معیشیتی معلمان و والدین آنها همچنین آموزش از راه دوربا توجه به مشکلات زیر ساختی اینترنت ازاسفند ۱۳۹۸همزمان با افسردگی و افت تحصیلی ناشی از عواقب زیانبار کرونا، از جمله مشکلاتی است که مورد بحث و نقد قرار گرفته. اما متأسفانه در ایران تحت سلطه رژیم جمهوری اسلامی، نقد و بررسی در رابطه با محتوای آموزشی کتاب های درسی در مدارس و مراکز آموزشی که مهمترین و پر کاربردترین رسانه آموزشی در هر کشوری است، کمتر مورد توجه ما قرار گرفته است.

پروسه سیاست تربیت دینی حاکم بر سیستم ساختار نظام آموزش و پرورش در ایران و بازتاب آن بر محتوای کتاب‌های درسی به نحوی طراحی شده که مورد تأیید باورهای ارتجاعی- مذهبی رژیم جمهوری اسلامی است، طبیعی است که با این محتوا موسیقی، هنر، ادبیات و در نهایت خلاقیت در مدارس و مراکز آموزشی جایگاهی ندارند و به ندرت مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته است. به همین دلیل دانش آموزان به محتوای آموزشی کتب درسی به دلیل برآورده نشدن نیازهای اولیه به تناسب شرایط سنی خود بی اعتماد و بی اعتنا هستند.  

۵ / ۱۰ / ۲۰۲۱