جاسوسی، هک و تهدید: جنگ اطلاعاتی ۹ ساله اسرائیل علیه دیوان کیفری بین‌المللی ( ICC )
چهارشنبه ۹ خرداد ۱۴۰۳
برگردان به فارسی: حمید پارسا
روزنامه ی انگلیسی گاردین در یک گزارش اختصاصی به جنگ نه ساله اسرائیل علیه دیوان کیفری بین المللی (icc) پرداخته است. در این گزارش که به قلم هری دیویس، بثان مک‌کرنان، یووال آبرهام و مرون راپاپورت در روز سه شنبه ۲۸ مه ۲۰۲۴ منتشر شده از جمله آمده است: تحقیقات نشان می‌دهد چگونه نهادهای اطلاعاتی اسرائیل تلاش کرده‌اند تا پیگرد جنایات جنگی را مختل کنند.
خلاصه شده این گزارش را در زیر می خوانید:
مقدمه
وقتی دادستان ارشد دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) اعلام کرد قصد دارد حکم جلب علیه رهبران اسرائیلی و حماس صادر کند، هشدار رمزآلودی داد: «تاکید می‌کنم تمام تلاش‌ها برای ممانعت، تهدید یا تاثیرگذاری نادرست بر مقامات این دادگاه باید فوراً متوقف شود.» خان جزئیات دقیقی از تلاش‌ها برای دخالت در کار ICC ارائه نکرد، اما به ماده‌ای در معاهده بنیان‌گذاری دادگاه اشاره کرد که هرگونه دخالت در کار دادگاه را جرم محسوب می‌کند. او افزود که در صورت ادامه این رفتارها، دفتر او تردید نخواهد کرد که اقدامات لازم را صورت بدهد.
دادستان اعلام نکرد چه کسی تلاش کرده تا در روند اجرای عدالت دخالت کند و چگونه این کار انجام شده است. اما حالا، تحقیقات گاردین و مجلات اسرائیلی +۹۷۲ و لوکال کال نشان می‌دهد اسرائیل تقریباً یک دهه جنگ مخفیانه‌ای علیه ICC به راه انداخته است. این کشور از نهادهای اطلاعاتی خود برای نظارت، هک، فشار، تهمت‌زنی و تهدید مقامات ارشد ICC استفاده کرده تا تحقیقات این دادگاه را مختل کند.
نظارت و جاسوسی علیه ICC
تحقیقات نشان می‌دهد نهادهای اطلاعاتی اسرائیل ارتباطات بسیاری از مقامات ICC، از جمله کریم خان و فاتسو بن‌سودا (دادستان قبلی) را رهگیری کرده‌اند. این نظارت به تازگی نیز ادامه داشته و اطلاعات آن در اختیار بنیامین نتانیاهو قرار گرفته است. یک ارتباط رهگیری شده اخیر نشان می‌دهد خان قصد دارد حکم جلب علیه اسرائیلی‌ها صادر کند، اما تحت «فشار شدید از سوی ایالات متحده» قرار دارد.
نقش نتانیاهو در عملیات‌های اطلاعاتی
نتانیاهو توجه خاصی به عملیات‌های اطلاعاتی علیه ICC داشته و به گفته یک منبع اطلاعاتی، او «شیفته» استراق سمع درباره این پرونده بوده است. تلاش‌ها تحت نظارت مشاوران امنیت ملی او و با مشارکت نهادهای اطلاعاتی اسرائیل شامل شین‌بت (سازمان امنیت داخلی)، اداره اطلاعات نظامی (امان) و واحد سایبری ۸۲۰۰ انجام شده است. اطلاعات به‌دست‌آمده از این رهگیری‌ها به وزارتخانه‌های دادگستری، امور خارجه و امور استراتژیک منتقل شده است.
عملیات مخفی علیه بن‌سودا
یک عملیات مخفی علیه فاتسو بن‌سودا، که توسط گاردین فاش شد، به صورت شخصی توسط یوسی کوهن، متحد نزدیک نتانیاهو و مدیر وقت موساد (سازمان اطلاعات خارجی اسرائیل) اجرا شده است. در مرحله‌ای، رئیس سازمان جاسوسی اسرائیل حتی از رئیس‌جمهور وقت جمهوری دموکراتیک کنگو، جوزف کابیلا، کمک گرفته است.
مصاحبه‌ها و منابع اطلاعاتی
جزئیات جنگ نه ساله اسرائیل برای ممانعت از تحقیقات ICC؛ توسط گاردین، مجله اسرائیلی-فلسطینی +۹۷۲ و لوکال کال، یک رسانه عبری‌زبان، فاش شده است. این تحقیقات مشترک بر اساس مصاحبه با بیش از دوازه تن از افسران اطلاعاتی فعلی و سابق اسرائیل، مقامات دولتی، شخصیت‌های ارشد ICC، دیپلمات‌ها و وکلایی که با پرونده ICC و تلاش‌های اسرائیل برای تضعیف آن آشنا هستند، انجام شده است.
واکنش ICC و اسرائیل
یک سخنگوی ICC گفت این دادگاه از «فعالیت‌های جمع‌آوری اطلاعات توسط چندین نهاد ملی که دشمن دادگاه هستند» آگاه است. او گفت ICC به‌طور مداوم اقدامات متقابلی علیه این فعالیت‌ها انجام می دهد و «هیچ‌یک از حملات اخیر به‌وسیله نهادهای اطلاعاتی ملی» نتوانسته‌اند به هسته اصلی مدارک دادگاه که همچنان امن باقی مانده است، نفوذ کنند.
یک سخنگوی دفتر نخست‌وزیری اسرائیل گفت: «سوالاتی که به ما ارسال شده پر از اتهامات نادرست و بی‌اساس است که هدفشان آسیب رساندن به دولت اسرائیل است.» یک سخنگوی ارتش افزود: «نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF) هیچ‌گاه نظارت یا عملیات اطلاعاتی علیه ICC انجام نداده‌اند و نمی‌دهند.»
تاریخچه ICC
ICC که در سال ۲۰۰۲ تاسیس شد، به‌عنوان یک دادگاه دائمی برای محاکمه افراد متهم به برخی از بدترین جنایات جهان عمل می‌کند. این دادگاه علیه رئیس‌جمهور سابق سودان، عمر البشیر، رئیس‌جمهور لیبی، معمر قذافی و اخیراً رئیس‌جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین، اتهاماتی را مطرح کرده است.
تصمیم خان برای درخواست حکم جلب علیه نتانیاهو و وزیر دفاع او، یوآو گالانت، همراه با رهبران حماس که در حمله ۷ اکتبر دست داشتند در نوع خود بی نظیر است. برای اولین بار است که یک دادستان ICC درخواست حکم جلب علیه رهبر یک متحد نزدیک غرب را مطرح می‌کند.
تحقیقات ده ساله ICC
اتهامات جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت که خان علیه نتانیاهو و گالانت مطرح کرده، همه مربوط به جنگ هشت‌ماهه اسرائیل در غزه است که به گفته مقامات بهداشتی منطقه، بیش از ۳۵,۰۰۰ نفر در جریان آن کشته شده‌اند. اما پرونده ICC در طول یک دهه شکل گرفته و به‌طور آهسته و با نگرانی روزافزون مقامات اسرائیلی از احتمال صدور حکم جلب پیش رفته است. این احتمال که افرادی که متهم شده‌اند، نمی‌توانند به هیچ‌یک از ۱۲۴ کشور عضو دادگاه سفر کنند، ترس‌آور است.
واکنش اسرائیل به عضویت فلسطین در ICC
این جنگ در ژانویه ۲۰۱۵ آغاز شد، زمانی که فلسطین توسط مجمع عمومی سازمان ملل به‌عنوان یک کشور به‌رسمیت شناخته و اعلام شد به دادگاه می‌پیوندد. مقامات اسرائیلی عضویت فلسطین را به‌عنوان نوعی «تروریسم دیپلماتیک» محکوم کردند.
تهدیدات علیه بن‌سودا
برای فاتسو بن‌سودا، وکیل گامبیایی که در سال ۲۰۱۲ به‌عنوان دادستان ارشد ICC انتخاب شد، پیوستن فلسطین به دادگاه تصمیم مهمی به همراه داشت. بر اساس اساسنامه رم، معاهده‌ای که دادگاه را بنیان‌گذاری کرده است، ICC تنها می‌تواند برای جنایات داخل کشورهای عضو یا توسط اتباع آن کشورها، صلاحیت قضایی داشته باشد.
اسرائیل، مانند آمریکا، روسیه و چین، عضو دادگاه نیست. پس از پذیرش فلسطین به‌عنوان عضو ICC، هر جنایت جنگی احتمالی – توسط اتباع هر ملیتی – در سرزمین‌های اشغالی فلسطین اکنون تحت صلاحیت بن‌سودا قرار می گرفت.
در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۵، چند هفته پس از پیوستن فلسطین، بن‌سودا یک بررسی اولیه از آنچه در زبان حقوقی دادگاه «وضعیت در فلسطین» نامیده می‌شد، آغاز کرد. در ماه بعد، دو مرد که موفق شده بودند آدرس خصوصی دادستان را به دست آورند، به خانه او در لاهه مراجعه کردند.
تهدیدات مستقیم و نصب دوربین‌های مداربسته
به گفته افرادی که با این حادثه آشنا هستند، مردان از معرفی خود امتناع کردند اما گفتند می‌خواهند نامه‌ای را از طرف یک زن آلمانی ناشناس که می‌خواهد از او تشکر کند؛ به‌صورت دستی به خود بن‌سودا تحویل دهند، پاکت نامه حاوی صدها دلار نقد و یک یادداشت با شماره تلفن اسرائیلی بود.
افرادی که از بررسی ICC از این حادثه آگاه هستند، گفتند اگرچه امکان شناسایی مردان یا به‌طور کامل مشخص کردن انگیزه‌های آن‌ها وجود نداشت، نتیجه‌گیری شد احتمالاً اسرائیل می‌خواسته به دادستان نشان دهد می‌داند او کجا زندگی می‌کند. ICC این حادثه را به مقامات هلندی گزارش داد و تدابیر امنیتی اضافی از جمله نصب دوربین‌های مداربسته در خانه بن‌سودا را اتخاذ کرد.
پرونده‌های بن‌سودا و تدابیر امنیتی ICC
تحقیقات اولیه ICC در سرزمین‌های فلسطینی یکی از چندین بررسی واقعیت‌سنجی بود که دادگاه در آن زمان به‌عنوان مقدمه‌ای برای یک تحقیق کامل احتمالی انجام می‌داد. پرونده‌های بن‌سودا همچنین شامل نه تحقیق کامل دیگر از جمله حوادث در جمهوری دموکراتیک کنگو، کنیا و منطقه دارفور سودان بود.
مقامات دفتر دادستان معتقد بودند دادگاه در معرض فعالیت‌های جاسوسی قرار دارد و تدابیر ضد نظارتی را برای حفاظت از تحقیقات محرمانه خود به اجرا گذاشتند. در اسرائیل، شورای امنیت ملی نخست‌وزیر اقداماتی را با حضور نهادهای اطلاعاتی خود آغاز کرده بود. نتانیاهو و برخی از ژنرال‌ها و روسای دوایر جاسوسی که این عملیات را مجاز دانسته بودند، منافع شخصی در نتیجه آن داشتند.
رهبری تلاش‌ها توسط نتانیاهو
برخلاف دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ)، نهاد وابسته به سازمان ملل که به مسئولیت حقوقی کشورهای عضو رسیدگی می‌کند، ICC یک دادگاه جنایی است که افراد را محاکمه می‌کند و افرادی را هدف قرار می‌دهد که مسئولیت اصلی جنایات را بر عهده دارند.
نظارت و رهگیری تماس‌ها
چندین منبع اسرائیلی گفتند رهبری نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF) خواهان مشارکت دایره اطلاعات نظامی در این تلاش که توسط سایر نهادهای جاسوسی هدایت می‌شد بود، تا از افسران ارشد در برابر اتهامات حفاظت کند. یکی از منابع می گوید: «به ما گفته شد که افسران ارشد از پذیرش مسئولیت ها در کرانه باختری می‌ترسند زیرا از محاکمه در لاهه می‌ترسند.»
دو مقام اطلاعاتی که در تهیه رهگیری‌ها درباره ICC نقش داشتند، گفتند دفتر نخست‌وزیر علاقه زیادی به کار آن‌ها داشت. یکی از آن‌ها گفت دفتر نتانیاهو «مناطق مورد علاقه» و «دستورالعمل‌ها» را در ارتباط با نظارت بر مقامات دادگاه ارسال می‌کرد. دیگری نتانیاهو را به‌عنوان فردی «شیفته» رهگیری‌ها درباره فعالیت‌های ICC توصیف کرد.
تماس‌های مخفیانه و مذاکرات پنهانی
پنج منبع آشنا با فعالیت‌های اطلاعاتی اسرائیل گفتند این کشور به‌طور معمول تماس‌های تلفنی بن‌سودا و کارکنانش با فلسطینیان را شنود می‌کرده است. مسدود شدن راه دسترسی به غزه و کرانه باختری، از جمله اورشلیم شرقی، ICC را مجبور به انجام بسیاری از تحقیقات خود از طریق تلفن می کرد و آن را بیشتر در معرض نظارت قرار می‌داد.
جاسوسی اسرائیل بر تماس‌های بن‌سودا
به گفته منابع، جاسوسی سیستم نظارتی اسرائیل تماس‌های بین مقامات ICC و هر فرد خارج از فلسطین را شامل نمی‌شده است. با این حال، چندین منبع گفتند که سیستم نیاز به انتخاب فعالانه شماره‌های تلفن خارجی مقامات ICC داشت که اسرائیل تصمیم به شنود مکالمات آن‌ها می‌گرفت.
به گفته یک منبع اسرائیلی، یک تخته سفید بزرگ در یک دپارتمان اطلاعاتی اسرائیل شامل نام حدود ۶۰ نفر تحت کنترل بود – نیمی از آن‌ها فلسطینی و نیمی دیگر از کشورهای دیگر، از جمله مقامات سازمان ملل و پرسنل ICC.
هشدارهای امنیتی ICC و تهدیدات علیه سازمان‌های حقوق بشری فلسطینی
در لاهه، بن‌سودا و کارکنان ارشد او توسط مشاوران امنیتی و از طریق کانال‌های دیپلماتیک مطلع شدند اسرائیل در حال جاسوسی بر کار آن‌ها است. یک مقام ارشد سابق ICC به یاد می‌آورد: «ما آگاه شدیم آن‌ها در تلاش برای به دست آوردن اطلاعات در مورد نتایج بررسی اولیه ما هستند.»
مقامات همچنین از تهدیدات خاص علیه یک سازمان برجسته حقوق بشری فلسطینی، «الحق»، که یکی از چندین گروه حقوق بشری فلسطینی بود که اغلب اطلاعاتی به ICC ارائه می‌کردند، آگاه شدند. مقامات فلسطینی نیز پرونده‌های مشابهی را ارائه می‌کردند.
تلاش برای تخریب سازمان‌های حقوق بشری فلسطینی
این پرونده‌ها اغلب شامل اطلاعات حساسی مانند شهادت‌های احتمالی شاهدان بودند. همچنین، گزارش‌های «الحق» مشخص می‌کردند مقامات ارشد، از جمله روسای نیروی دفاعی اسرائیل، مدیران شین‌بت و وزرای دفاعی مانند بنی گانتز، به ارتکاب جنایات مشمول اساسنامه رم، متهم هستند.
سال‌ها بعد، پس از اینکه ICC تحقیق کامل خود را در مورد پرونده فلسطین آغاز کرد، گانتز «الحق» و پنج گروه حقوق بشری فلسطینی دیگر را به‌عنوان «سازمان‌های تروریستی» معرفی کرد. این برچسب توسط چندین کشور اروپایی رد شد و بعداً توسط CIA بدون سند مورد پذیرش قرار گرفت. این سازمان‌ها اعلام کردند تروریستی خواندن آن ها، «حمله هدفمند» علیه کسانی است که فعالانه با ICC همکاری می‌کنند.
نظارت اطلاعاتی اسرائیل بر سازمان‌های فلسطینی
به گفته چندین مقام فعلی و سابق اطلاعاتی، تیم‌های سایبری نظامی و شین‌بت، کارکنان سازمان‌های حقوق بشری فلسطینی و مقامات فلسطینی که با ICC در ارتباط بودند را به‌طور سیستماتیک نظارت می‌کردند. دو منبع اطلاعاتی توضیح دادند چگونه اسرائیل به ایمیل‌های الحق و سایر گروه‌هایی که با دفتر بن‌سودا در ارتباط بودند، نفوذ کرده است.
یکی از منابع گفت شین‌بت حتی نرم‌افزار جاسوسی پگاسوس، توسعه‌یافته توسط گروه خصوصی NSO، را بر روی تلفن‌های چندین کارمند سازمان‌های حقوق بشری فلسطینی و دو مقام ارشد فلسطینی نصب کرده است.
نگرانی‌های اطلاعاتی اسرائیل
پیگیری پرونده‌های ارائه شده به ICC برای تحقیق، به‌عنوان بخشی از ماموریت شین‌بت تلقی می‌شد، اما برخی از مقامات نظامی نگران بودند جاسوسی بر یک نهاد غیرنظامی خارجی، از خط عبور کرده و ارتباطی با عملیات نظامی نداشته باشد. یکی از منابع نظامی درباره نظارت بر ICC گفت: «این هیچ ارتباطی با حماس ندارد، هیچ ارتباطی با ثبات در کرانه باختری ندارد.» منبع دیگری افزود: «ما از منابع خود برای جاسوسی بر فاتسو بن‌سودا استفاده کردیم – این کار مشروعی نیست که به‌عنوان اطلاعات نظامی انجام دهیم.»
تماس‌های مخفیانه با ICC
مشروع یا غیرمشروع، نظارت بر دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) و فلسطینیانی که اطلاعات مربوط به جنایات جنگی اسرائیلی‌ها را به این دادگاه ارائه می‌دادند، به دولت اسرائیل مزیتی می‌داد. این مزیت از طریق یک کانال مخفی که اسرائیل با دفتر دادستان ایجاد کرده بود، به دست می‌آمد و به اسرائیل اجازه می‌داد تا از جزئیات تحقیقات و شواهد مطلع شود و به موقع واکنش نشان دهد.
جلسات مخفیانه اسرائیل با ICC
جلسات اسرائیل با ICC بسیار حساس بود: اگر عمومی می‌شد، می‌توانست موقعیت رسمی دولت که این دادگاه را به رسمیت نمی‌شناسد را، تضعیف کند. به گفته شش منبع آشنا با جلسات، این جلسات شامل هیئتی از وکلای برجسته دولت و دیپلمات‌هایی بود که به لاهه سفر می‌کردند. دو منبع گفتند که اجازه این جلسات توسط نتانیاهو داده شده بود.
جزئیات جلسات مخفیانه
هیئت اسرائیلی از وزارت دادگستری، وزارت امور خارجه و دفتر وکلای عمومی نظامی تشکیل شده بود. این جلسات بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ برگزار شده و توسط وکیل و دیپلمات برجسته اسرائیلی، تال بکر، هدایت می‌شد. یک مقام سابق ICC به یاد می‌آورد: «در ابتدا تنش وجود داشت.» او افزود: «ما به جزئیات حوادث خاص می‌پرداختیم. می‌گفتیم: ‘ما اتهاماتی درباره این حملات، این قتل‌ها دریافت کرده‌ایم’ و آن‌ها اطلاعاتی ارائه می‌کردند.»
اطلاعاتی که اسرائیل از نظارت به دست آورده بود
یکی از افراد با اطلاع مستقیم از آمادگی اسرائیل برای جلسات مخفیانه گفت مقامات در وزارت دادگستری با اطلاعاتی که از رهگیری‌های منابع اسرائیلی به دست آورده بودند، مجهز شده بودند. او افزود: «وکلایی که در وزارت دادگستری با این مسئله برخورد می‌کردند، تشنه اطلاعات بودند.»
تلاش‌های اسرائیل برای مشروعیت‌زدایی از تحقیقات ICC
برای اسرائیلی‌ها، جلسات مخفیانه، اگرچه حساس، فرصت منحصر به فردی برای ارائه استدلال‌های حقوقی علیه صلاحیت دادستان در سرزمین‌های فلسطینی فراهم می‌کرد. آن‌ها همچنین تلاش می‌کردند دادستان را متقاعد کنند، علی‌رغم سوابق بسیار مشکوک نظامی اسرائیل در بررسی تخلفات در نیروهای خود، دارای رویه‌های محکمی برای پاسخگویی نیروهای مسلح خود هستند.
این مسئله برای اسرائیل حیاتی بود. یک اصل اساسی ICC، معروف به «تکمیلیت»، مانع از تحقیقات یا محاکمه افراد توسط دادستان می‌شود اگر آن‌ها موضوع تحقیقات یا پیگرد قانونی معتبر در سطح دولت خود باشند.
پایان جلسات مخفیانه و تصمیم بن‌سودا
جلسات مخفیانه اسرائیل با ICC در دسامبر ۲۰۱۹ پایان یافت، زمانی که بن‌سودا با پایان بررسی های اولیه خود اعلام کرد معتقد است «اساس معقولی» برای نتیجه‌گیری وجود دارد و اسرائیل و گروه‌های مسلح فلسطینی هر دو در سرزمین‌های اشغالی مرتکب جنایات جنگی شده‌اند.
واکنش اسرائیل به اظهارات بن‌سودا
این مسئله یک شکست قابل توجه برای رهبران اسرائیل بود، اگرچه می‌توانست بدتر از آن هم باشد. بن سودا از شروع تحقیقات رسمی خودداری کرد. برخی در دولت اسرائیل آن را به‌عنوان تأییدیه جزئی تلاش‌های لابی‌گری اسرائیل تلقی کردند.
ارجاع به قضاوت دادگاه
در برابر، بن سودا اعلام کرد از یک پانل از قضات ICC خواهد خواست به دلیل «مسائل قانونی و واقعی استثنایی و بسیار مورد مناقشه»، درباره موضوع حساس صلاحیت دادگاه بر سرزمین‌های فلسطینی حکم دهند. با این حال، بن‌سودا به‌طور واضح بیان کرد اگر قضات به او چراغ سبز دهند، مایل به شروع تحقیقات کامل است.
افزایش تلاش‌های اسرائیل علیه ICC
اسرائیل تلاش‌های خود را علیه ICC تشدید کرد و به رئیس ارشد جاسوسی خود متوسل شد تا فشار بر بن‌سودا را افزایش دهد. بین اواخر ۲۰۱۹ و اوایل ۲۰۲۱، زمانی که دادگاه مقدماتی در حال بررسی موضوع صلاحیت خود بود، مدیر موساد، یوسی کوهن، تلاش‌های خود را برای ترغیب بن‌سودا به عدم پیشبرد تحقیقات تشدید کرد.
تلاش‌های یوسی کوهن
ارتباطات کوهن با بن‌سودا – که توسط چهار نفر آشنا با گزارش‌های همزمان دادستان از این تعاملات، و همچنین منابع مطلع از عملیات موساد، برای گاردین مشخص شده، سال‌ها قبل آغاز شده بود. در یکی از اولین برخوردها، کوهن بن‌سودا را زمانی که در جلسه‌ای رسمی با رئیس جمهور وقت جمهوری دموکراتیک کنگو، جوزف کابیلا، در یک سوئیت هتلی در نیویورک گفتگو می کرد، به طور غیرمنتظره ای شگفت زده کرد.
تهدیدات شخصی و تلاش برای تطمیع بن‌سودا
منابع آشنا با جلسه گفتند پس از اینکه کارکنان بن‌سودا به بیرون از اتاق محل جلسه خواسته شدند، مدیر موساد ناگهان از پشت در ظاهر شد، در یک «کمین» به دقت برنامه‌ریزی شده. پس از حادثه نیویورک، کوهن به تماس با دادستان ادامه داد و به‌طور ناخواسته به او زنگ می‌زد. این تماس ها ابتدا دوستانه بود، اما رفتار کوهن به‌طور فزاینده‌ای تهدیدآمیز و ترسناک شد.
افشاگری در مورد فعالیت‌های کوهن
سه منبع مطلع از فعالیت‌های کوهن گفتند آن‌ها معتقدند رئیس سازمان جاسوسی اسرائیل تلاش کرده است بن‌سودا را در دوره‌ای که او منتظر حکم دادگاه مقدماتی بود، به پیروی از خواسته‌های اسرائیل تطمیع کند، . آن‌ها گفتند او پس از آن که فهمید دادستان مایل به تسلیم شدن به خواسته‌های او نیست، رفتار بیشتر تهدیدآمیزی در پیش گرفت. گفته می‌شود در مرحله ای کوهن بن سودا را درباره امنیتش و عواقب فعالیت های حرفه ای اش در صورت ادامه تحقیقات، تهدید کرده است.
تلاش برای تخریب بن‌سودا
این تنها روش اسرائیل برای اعمال فشار بر دادستان نبود. در همان زمان، مقامات ICC جزئیات آنچه منابع به‌عنوان یک کمپین «افترایی» دیپلماتیک توصیف کردند را، کشف کردند که مربوط به یکی از اعضای نزدیک خانواده او بود.
افشای اطلاعات محرمانه توسط موساد
به گفته چندین منبع، موساد مجموعه‌ای از موارد را که شامل رونوشت‌هایی از یک عملیات احتمالی علیه همسر بن‌سودا بود، به دست آورده بود. منشأ این اطلاعات – و اینکه آیا واقعی بودند – همچنان نامشخص است. با این حال، این اطلاعات توسط دولت اسرائیل بین مقامات دیپلماتیک غربی توزیع شد. این تلاش برای بی‌اعتبار کردن دادستان ارشد ناموفق بود.
کمپین مشترک اسرائیل و دولت ترامپ
در مارس ۲۰۲۰، سه ماه پس از اینکه بن‌سودا پرونده فلسطین را به دادگاه مقدماتی ارجاع داد، یک هیئت اسرائیلی در واشنگتن با مقامات ارشد آمریکایی درباره «یک مبارزه مشترک اسرائیلی-آمریکایی» علیه ICC گفتگو کرد.
نقش دولت ترامپ در حمایت از اسرائیل
یک مقام اطلاعاتی اسرائیل گفت آن‌ها دولت ترامپ را از دولت دموکرات قبلی به خود نزدیکتر می‌دانستند. اسرائیلی‌ها احساس می کردند می توانند اطلاعاتی درباره بن‌سودا از آمریکا درخواست کنند، درخواستی که به گفته این منبع در دوران اوباما «غیرممکن» بود.
تحریم‌های دولت ترامپ علیه بن‌سودا
در تابستان ۲۰۲۰، دولت ترامپ تحریم‌های اقتصادی علیه بن‌سودا و یکی از مقامات ارشد او وضع کرد. در میان مقامات ICC، این تحریم‌ها به تلاش‌های مشترک اسرائیل و آمریکا نسبت داده شد. دو مقام سابق ICC گفتند مقامات ارشد اسرائیلی به‌طور خاص به آن‌ها گفته بودند اسرائیل و آمریکا با هم کار می‌کنند.
واکنش پمپئو به اقدامات ICC
در یک کنفرانس مطبوعاتی در ژوئن همان سال، مقامات ارشد دولت ترامپ قصد خود را برای اعمال تحریم‌ها علیه مقامات ICC اعلام کردند و گفتند اطلاعات نامشخصی درباره «فساد مالی و سوء مدیریت در بالاترین سطوح دفتر دادستان» دریافت کرده‌اند. مایک پمپئو، وزیر خارجه ترامپ، علاوه بر اشاره به پرونده افغانستان، تحریم های آمریکا را به پرونده فلسطین مرتبط کرد. او گفت: «واضح است که ICC اسرائیل را فقط برای مقاصد سیاسی علنی هدف قرار می‌دهد.»
برداشتن تحریم‌ها توسط بایدن
ماه ها بعد، پمپئو بن‌سودا را به «فساد برای منافع شخصی خود» متهم کرد. ایالات متحده هرگز به طور آشکار هیچ اطلاعاتی برای اثبات این اتهام ارائه نداد و جو بایدن چند ماه پس از ورود به کاخ سفید این تحریم‌ها را لغو کرد.
تهدیدات علیه ICC
اما در آن زمان بن‌سودا با فشار فزاینده‌ای از سوی تلاش‌های ظاهراً هماهنگ شده دو متحد قدرتمند مواجه بود. او به‌عنوان یک شهروند گامبیایی، از مصونیت سیاسی که سایر همکاران ICC از کشورهای غربی به دلیل تابعیت خود برخوردار بودند، برخوردار نبود. یک مقام سابق ICC گفت که این موضوع او را «آسیب‌پذیر و منزوی» کرد.
افزایش نگرانی‌ها درباره امنیت بن‌سودا
فعالیت‌های کوهن، به گفته منابع، برای دادستان بسیار نگران‌کننده بود و او را در مورد امنیت شخصی خود دچار ترس کرد. زمانی که دادگاه مقدماتی در فوریه ۲۰۲۱ سرانجام تایید کرد ICC صلاحیت قضایی در موضوع فلسطین دارد، برخی در ICC حتی معتقد بودند بن‌سودا باید تصمیم نهایی برای شروع تحقیقات کامل را به جانشین خود واگذار کند.
آغاز تحقیقات کامل توسط بن‌سودا
اما در ۳ مارس، ماه‌ها قبل از پایان دوره نه ساله خود، بن‌سودا اعلام کرد تحقیقات کامل در پرونده فلسطین را آغاز می‌کند، و فرآیندی را به گردش می اندازد که می‌تواند به اتهامات جنایی منجر شود، هرچند او هشدار داد مرحله بعدی می‌تواند زمان‌بر باشد. او گفت: «هرگونه تحقیقاتی که توسط دفتر من انجام شود، به‌طور مستقل، بی‌طرفانه و عینی، بدون ترس یا تبعیض انجام خواهد شد.» او افزود: «به هر دو قربانی فلسطینی و اسرائیلی و جوامع متأثر، صبر را توصیه می‌کنیم.»
مدیریت خان در ICC
زمانی که خان در ژوئن ۲۰۲۱ مدیریت دفتر دادستانی ICC را به‌عهده گرفت، او تحقیقاتی را به ارث برد که بعدتر گفت «در مرکز تنش‌ها و اختلافات بزرگ سیاسی و استراتژیک بین‌المللی قرار دارد.». به گفته منابع آشنا با پرونده، در ابتدا این تحقیق درباره فلسطین به عنوان یک اولویت سیاسی در نظر گرفته نمی‌شد. یکی از این منابع بیان کرده که این تحقیق عملاً به حال خود رها شده بود، اما دفتر خان این ادعا را رد کرده و اظهار داشته یک تیم تحقیقاتی ویژه برای پیشبرد این تحقیق تشکیل شده است.
حمله ۷ اکتبر و تغییر واقعیت
در اسرائیل، خان را – که پیشتر از جنگ‌سالارانی مانند رئیس‌جمهور سابق لیبریا، چارلز تیلور دفاع کرده بود – به‌عنوان یک دادستان محتاط‌تر از بن‌سودا تلقی می‌کردند. یک مقام سابق ارشد اسرائیل گفت نسبت به خان برخلاف بن سودا «احترام زیادی» وجود داشت. انتصاب او با «خوش‌بینی» همراه بود. وی افزود: اما حمله ۷ اکتبر «واقعیت را تغییر داد».
واکنش به حمله ۷ اکتبر و جنگ غزه
حمله حماس به جنوب اسرائیل، که در آن شبه‌نظامیان فلسطینی نزدیک به ۱۲۰۰ اسرائیلی را کشتند و حدود ۲۵۰ نفر را ربودند، به وضوح مشمول جنایات جنگی بی‌پروا بود. همچنین به نظر بسیاری از کارشناسان حقوقی، حمله اسرائیل به غزه که بیش از ۳۵,۰۰۰ نفر را کشته و منطقه را به آستانه قحطی نزدیک کرده است، نیز مشمول جنایات جنگی است.
بازدید خان از غزه و بیانیه هشدارآمیز
در پایان سومین هفته بمباران اسرائیل بر غزه، خان در مرز رفح حاضر شد. او پس از آن از کرانه باختری و جنوب اسرائیل بازدید کرد، با بازماندگان حمله ۷ اکتبر و خویشاوندان کشته‌شدگان ملاقات کرد. در فوریه ۲۰۲۴، خان بیانیه‌ای قوی صادر کرد که توسط مشاوران حقوقی نتانیاهو به‌عنوان نشانه‌ای هشدارآمیز تفسیر شد.
هشدار خان درباره رفح
در این پست در شبکه اجتماعی X، او به‌طور مؤثر به اسرائیل هشدار داد از حمله به رفح، جنوبی‌ترین شهر غزه که در آن زمان بیش از یک میلیون نفر بی‌خانمان در آن پناه گرفته بودند، خودداری کند. او نوشت: «من عمیقاً نگران بمباران گزارش‌شده و احتمال حمله زمینی توسط نیروهای اسرائیل به رفح هستم. کسانی که از قانون پیروی نمی‌کنند، نباید بعداً وقتی که دفتر من اقدام می‌کند، شکایت کنند.»
نگرانی‌های اسرائیل از نیت‌های خان
این اظهارات در دولت اسرائیل نگرانی‌هایی ایجاد کرد، زیرا به‌نظر می‌رسید با بیانیه‌های قبلی او درباره جنگ، که مقامات آن را محتاطانه تلقی می‌کردند، متفاوت است. یک مقام ارشد گفت: «آن توییت ما را بسیار متعجب کرد.»
درخواست‌های حکم جلب و واکنش اسرائیل
نگرانی‌ها در اسرائیل درباره نیت‌های خان ماه گذشته، زمانی که دولت به رسانه‌ها اطلاع داد معتقد است دادستان در حال بررسی حکم جلب علیه نتانیاهو و دیگر مقامات ارشد مانند یوآو گالانت است، تشدید شد. اطلاعات اسرائیل ایمیل‌ها، پیوست‌ها و پیام‌های متنی خان و سایر مقامات در دفتر او را رهگیری کرده بود.
نگرانی‌های اطلاعاتی اسرائیل
یک منبع اطلاعاتی گفت: «موضوع ICC به صدر اولویت‌های اطلاعاتی اسرائیل صعود کرد.» او افزود: «اسرائیل از طریق ارتباطات رهگیری‌شده دریافت که خان در مرحله‌ای در حال بررسی ورود به غزه از طریق مصر است و می‌خواهد بدون اجازه اسرائیل کمک فوری دریافت کند.»
تلاش برای جلوگیری از صدور حکم جلب
یک ارزیابی اطلاعاتی اسرائیل، که به‌طور گسترده در جامعه اطلاعاتی منتشر شد، بر اساس رهگیری تماس دو سیاستمدار فلسطینی بود. یکی از آن‌ها می گفت خان اشاره کرده درخواست حکم جلب رهبران اسرائیلی ممکن است قریب‌الوقوع باشد، اما هشدار داده او «تحت فشار شدید از سوی ایالات متحده» قرار دارد.
بیانیه‌های نتانیاهو درباره ICC
نتانیاهو بیانیه‌های عمومی متعددی درباره احتمال صدور حکم جلب صادر کرد. او از «رهبران جهان آزاد» خواست «به‌طور قاطع علیه ICC بایستند» و «از همه ابزارهای در دسترس برای جلوگیری از این حرکت خطرناک» استفاده کنند. او افزود: «نامیدن رهبران و سربازان اسرائیل به‌عنوان جنایتکاران جنگی آتش یهودی ستیزی را شعله‌ور خواهد کرد.» در واشنگتن، گروهی از سناتورهای جمهوری‌خواه ارشد آمریکا نامه‌ای تهدیدآمیز به خان ارسال کردند و با هشدار واضح گفتند: «با هدف قرار دادن اسرائیل، ما شما را هدف قرار خواهیم داد.»
افزایش تدابیر امنیتی در ICC
ICC، امنیت خود را با انجام بررسی‌های منظم دفتر دادستان، بررسی‌های امنیتی دستگاه‌ها، مناطق بدون تلفن، ارزیابی‌های تهدید هفتگی و تجهیزات تخصصی تقویت کرده است. یک سخنگوی ICC گفت که دفتر خان «چندین نوع تهدید و ارتباطات که می‌توان آن‌ها را تلاش‌هایی برای تاثیرگذاری نادرست بر فعالیت‌هایش دانست» دریافت کرده است.
افشاگری خان در مورد فشارها
خان اخیراً در مصاحبه‌ای با CNN فاش کرد در حالی که او آماده می‌شد تا احکام جلب را صادر کند، برخی از رهبران منتخب با او «بسیار صریح» بوده‌اند . او گفت: «یک رهبر ارشد به من گفت: ‘این دادگاه برای آفریقا و اراذلی مانند پوتین ساخته شده است.»
اعلام حکم جلب توسط خان
با وجود فشارها، خان، مانند پیشینیان خود در دفتر دادستانی، تصمیم گرفت پیش برود. هفته گذشته، خان اعلام کرد او درخواست حکم جلب برای نتانیاهو و گالانت همراه با سه رهبر حماس به اتهام جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت را صادر کرده است.
اتهامات علیه نتانیاهو و گالانت
او گفت نخست‌وزیر و وزیر دفاع اسرائیل به دلیل مسئولیت در اقداماتی از جمله قتل، گرسنگی دادن، ممانعت از امدادرسانی انسانی و هدف‌گیری عمدی غیرنظامیان متهم شده‌اند.
سخنان پایانی خان
خان با ایستادن پشت یک تریبون و همراهی دو تن از دادستان‌های ارشد خود – یکی آمریکایی و دیگری بریتانیایی – گفت او بارها به اسرائیل هشدار داده بود اقدامی فوری برای پیروی از قوانین انسانی انجام دهد. او افزود: «من به‌طور خاص تأکید کردم گرسنگی به‌عنوان روش جنگی و ممانعت از امدادرسانی انسانی، مطابق اساسنامه رم جنایت هستند. نمی‌توانستم واضح‌تر از این بگویم.» او افزود: «همان‌طور که بارها در بیانیه‌های عمومی‌ام تأکید کردم، کسانی که از قانون پیروی نمی‌کنند، وقتی که دفتر من اقدام می‌کند، نباید بعداً شکایت کنند. آن روز فرا رسیده است.»
برگرفته از سايت اخبار روز