به یاد خیزش دی ماه ۹۶، ده روزی که ایران را لرزاند
پنجشنبه ۷ دی ۱۴۰۲
روز پنج شنبه هفتم دی ماه برابر با ۲۸ دسامبر سالروز آغاز خیزش سراسری تهیدستان شهری در دی ماه ۹۶ است. این خیزش که بیش از نود شهر را در برگرفت، به مدت ده روز ادامه داشت و ایران را به لرزه در آورد. شش سال پیش، صبح روز پنجشنبه هفتم دی ماه ۱۳۹۶ هزاران نفر از مردم شهر مشهد به خیابان ها آمدند و در اعتراض به فقر و گرانی، بیکاری گسترده و اختلاس و دزدی های کلان مقامات حکومتی شعار سر دادند. اعتراض تهیدستان شهر مشهد که ریشه در فقر و فلاکت اقتصادی، عمیقتر شدن شکافهای طبقاتی و بی حقوقی مفرط سیاسی و خشم و انزجار از اختلاس و دزدیهای کلان مقامات حکومتی داشت به مانند جرقەای آتش خیزش سراسری علیه رژیم جمهوری اسلامی را شعلەور ساخت. گویی درد و رنج مشترک و نفرت و انزجار عمومی از نظام سیاسی و طبقاتی حاکم و باور به اصلاح ناپذیری رژیم جمهوری اسلامی یک شبه بخش های وسیعی از مردم رنجدیده ایران را به هم پیوند زده بود. تهیدستان در دهها شهر به خیابان ها آمدند، جوانان با شور و شوق کم نظیری سینه سپر کردند و با بانگ رسا شعارهای “مرگ بر روحانی”، “مرگ بر دیکتاتور”، “اصلاح طلب، اصول گرا دیگه تمامه ماجرا”، ” نان، کار، آزادی” سر دادند و با شعار “نترسید، نترسید ما همه با هم هستیم” به مقابله با نیروهای سرکوبگر پرداختند.
اما خیزش سراسری دی ماه ۱۳۹۶ به هیچ وجه یک پدیده ناگهانی و به مانند غرش رعد و برق در آسمان بی ابر نبود. پیامد ویرانگر سیاستهای نئولیبرالیسم اقتصادی و شرایط مشقت بار زندگی کارگران و مردم محروم جامعه از مدت ها پیش زمینه این خیزش تودەای را فراهم آورده و روند رو به گسترش اعتصابات و اعتراضات کارگران در مراکز بزرگ تولیدی و خدماتی و مبارزات تودەای، امکان بروز این خیزش سراسری را قطعیت بخشیده بود. کارگران و مردم زحمتکش ایران سالها بود که از زندگی کردن در اعماق فقر، از بیکاری میلیونی و نبود امنیت شغلی، از به تعویق افتادن پرداخت دستمزدهای چند مرتبه زیر خط فقر، از پدیده کودکان کار و خیابان و گسترش دیگر آسیبهای اجتماعی به ستوه آمده بودند. در برابر این اوضاع فاجعه بار، پافشاری دولت روحانی بر تداوم خصوصی سازی ها و اجرای برنامه های نئولیبرالی اوضاع را به مراتب وخیم تر کرده بود. تداوم این اوضاع فاجعه بار از سویی و از سوی دیگر تحمیل هزینه سنگین دخالت نظامی و حمایت از جریانهای تروریستی در کانونهای بحران منطقه به مردم ایران، برملا شدن پرونده اختلاس و دزدیهای هزاران میلیارد تومانی و افشای جنایات هولناکی که سران این رژیم در حق مردم ایران انجام داده بودند، کارد را به استخوان کارگران و لایه های محروم جامعه رسانده بود. خیزش سراسری دیماه ریشه در همین واقعیات زندگی داشت. تحت این شرایط نسیم انقلاب به وزش درآمد و کارگران و اقشار محروم جامعه در جریان این اعتراضات به وضوح نشان دادند که نمیخواهند به شیوه گذشته زندگی کنند.
دشمن که از سرعت حیرت آور سراسری شدن اعتراضات غافلگیر شده بود، بخود آمده و توان سرکوبش را برای مقابله با خیزش انقلابی مردم بکارگرفت. خامنه ای ادعای نخ نمای دیکتاتورها را تکرار کرد و خیزش تودەها را محصول “پول، سلاح، سیاست و دستگاه امنیتی دشمنان” خارجی دانست. روحانی اعتدال گرا و خاتمی اصلاح طلب خواهان مقابله قانونی با “اغتشاش گران و اخلال گران امنیت” کشور شدند. فرماندهان سپاه پاسداران شبکه های اجتماعی را مختل نموده و نیروهای ثارالله و بسیج را در تهران و شهرهای بزرگ ایران وارد عمل کردند و حکومت نظامی شدید و اعلام نشدەای را به اجرا درآوردند. در نتیجه این اقدامات و یورش به صف تظاهرکنندگان از لحظه آغاز تا فروکش آن ده ها تن جان خود را از دست داده، صدها تن زخمی و بیش از سه هزار تن دستگیر شدند.
خیزش دی ماه در شکل هماهنگ و سراسری و توأم با جنگ و گریز خیابانی بعد از ده روز فروکش کرد. اما این فروکش تنها ناشی از قدرت سرکوب جمهوری اسلامی نبود، بلکه قدرت تشخیص و بلوغ سیاسی برپاکنندگان این خیزش در ابعاد اجتماعی در فروکش این خیزش سراسری نقش تعیین کنندەای داشت. تهیدستان بپاخاسته زمانیکه متوجه شدند که جامه انقلاب هنوز بر تن این خیزش گشاد جلوه میکند و هنوز آمادگی وارد شدن به نبرد نهایی با دشمن را ندارند، زمانیکه متوجه شدند طبقه کارگر هنوز به لحاظ سازمانیابی و رهبری سیاسی آمادگی این را ندارد که با اعتصابات سراسری خود ماشین سرکوب دشمن را زمینگیر کند، زمانیکه دریافتند هنوز ملزومات سرنگونی رژیم را فراهم نیاوردەاند، اراده کردند که مبارزات خود را در اشکال دیگری استمرار بخشند. اما به رغم اینها، خیزش سراسری دی ماه نشان از یک تحول عظیم در آگاهی و ذهنیت تودەها نسبت به ماهیت رژیم جمهوری اسلامی و مناسبات با آن داشت و مبارزه برای سرنگونی این رژیم را وارد فصل تازەای کرد.
خیزش سراسری دی ماه به عنوان یک نقطه عطف به سلطه گفتمان اصلاح طلبان حکومتی بر فضای سیاسی ایران پایان داد. از زمان روی کارآمدن دولت خاتمی به مدت بیش از ۲۰ سال اصلاح طلبان حکومتی تلاش میکردند مبارزه در چهارچوب تنگ قوانین ارتجاع اسلامی را به بستر اصلی “اعتراض” علیه وضع موجود تبدیل کنند. بیش از دو دهه بود که اصلاح طلبان حکومتی سَم استراتژی اصلاح طلبی را به جان و تن جنبشهای اجتماعی تزریق میکردند. در جریان “انتخابات ها” مردم را در برابر انتخاب بد در برابر بدتر قرار میدادند. خیزش دی ماه بساط استراتژی و گفتمان اصلاح طلبان حکومتی را در هم کوبید.
خیزش دی ماه توازن قوا را به نفع جبهه مردم تغییر داد و روح تازه ای به کالبد مبارزات کارگری و تودەای دمید. از آنزمان تاکنون روند بدون وقفه گسترش اعتصابات شکوهمند و اعتراضات کارگران در مراکز مختلف تولیدی و خدماتی، اعتصابات و اعتراضات سراسری معلمان، جنبش های اعتراضی علیه سیاستهای ویرانگر زیست محیطی رژیم، به روشنی واقعیت استمرار و روند تکاملی اعتراضات کارگری و مبارزات تودەای را نشان میدهد. خیزش سراسری آبان ۹۸ نیز در ادامه خیزش سراسری دی ماه و بر بستر تعمیق بحران اقتصادی و درماندگی رژیم در کنترل بحران ها و پاسخگویی به مطالبات عاجل و انباشته شده کارگران و تودەهای محروم جامعه، اجتناب ناپذیری تداوم و گسترش مبارزات کارگری و تودەای را نشان داد. تهیدستان شهری درخیزش آبان با استقامت و پایداری جانانەای که در برابر سرکوب سبعانه و خونین حکومت اسلامی از خود نشان دادند و با یورش به بانک ها، مراکز نظامی و مراکز مذهبی این نمادهای حاکمیت رژیم سرمایه اسلامی به استراتژی گذار مسالمت آمیز اپوزیسیون بورژوایی از رژیم اسلامی ضربه کاری وارد آوردند و گفتمان گذار انقلابی از رژیم جمهوری اسلامی را تقویت کردند.
خیزش انقلابی ژینا که در اشکال مختلف تداوم دارد در ادامه خیزش دی ماه ۹۶ و آبان ۹۸یکی از گسترده ترین و طولانی مدت ترین خیزش های انقلابی در بیش از چهار دهه گذشته است. این خیزش که با نام رمز ژینا رقم خورد به همه این دستاوردها و داده های عینی متکی بود، از این رو با شکوهی چند برابر عظیم تر از خیزش های قبلی پا به میدان گذاشت. این جنبش انقلابی با پیشتازی زنان و با شعار “زن، زندگی، آزادی”، ” نه روسری، نه توسری، آزادی، برابری” و”مرگ بر دیکتاتور” و با اقدامات نمادینی مانند دورافکندن روسری ها بر کف خیابان و سوزاندن آنها و رقص و پایکوبی به دور شعله های آتش زیباترین صحنه های خود را آفرید و پایەهای ایدئولوژیک حکومت اسلامی را در هم کوبید. این خیزش با تعرض به نیرومند ترین پایگاه اسلام سیاسی با قوانین سخت دینی در خاورمیانه و شمال آفریقا جنبش رهائی زن در منطقه را وارد فاز نوینی کرد و به الگویی برای جنبش رهائی زن در این منطقه تبدیل شد. این خیزش با فریاد شعار “مرگ بر ستمگر، چه شاه باشد، چه رهبر”، که در خیابان ها و دانشگاهها طنین انداز شد نشان داد که اپوزیسیون سلطنت طلب و مؤتلفین آن هیچ جایگاهی در میان زنان ستمدیده، کارگران و زحمتکشان و تهیدستان جامعه ندارد. این خیزش انقلابی به لحاظ بازتاب جهانی آن و جلب حمایت و همبستگی افکار ترقی خواه و پیشرو در سراسر جهان نیز جایگاه منحصر به فردی را در تاریخ جنبش آزادیخواهانه مردم ایران تثبیت کرده است.
گرامی باد یاد و خاطره جانباختگان خیزش سراسری دی ماه ۹۶
سخن روز: شبکه تلویزیون حزب کمونیست ایران و کومه له