اول مه، فرصتی برای طرح مطالبات زنان کارگر
شنبه ۹ اردیبهشت ۱۴۰۲
زنان همواره نقش عمده ای در جنبش کارگری ایفا کرده اند. اعتراضات و اعتصابات زنان در کارخانه های نساجی در آمریکا علیه شرایط بد کار و دستمزدهای پایین در دهه ۱۸۳۰ گرفته تا اعتراض کارگران صنعت پوشاک در آمریکا در سال ۱۸۵۷، سازمان یابی و اعتصاب زنان سیاه پوست آمریکا در سال ۱۸۸۶ برای دستمزد بهتر، تا اعتراض ۱۵ هزار تن از زنان در سال ۱۹۰۸ در خیابان های نیویورک علیه خشونت در محل کار و برای دستمزد و شرایط کاری بهتر و حق رای که توسط حزب سوسیالیست آمریکا سازماندهی شده بودند و بعدا الهام بخش روز جهانی زن شد، نمونه هایی برجسته از نقش زنان در جنبش کارگری این دوره را نشان می دهد.
زنان نقش مهمی در مبارزاتی که به روز جهانی کارگر منجر شد ایفا کردند. در اول ماه مه ۱۸۸۶، وقتی ۳۵۰ هزار کارگر در آمریکا دست به اعتصاب عمومی زدند و خواستار هشت ساعت کار روزانه شدند، لوسی پارسونز، رهبر سوسیالیست و همسر آلبرت پارسونز، که بعداً به اتهام نقش داشتن در بمب‌گذاری میدان های مارکت اعدام شد، نقش مهمی در رهبری و سازمان دهی این اعتصاب داشت. او در کنار مبارزه برای آزادی همسرش و دیگر محکومان، زندگی خود را وقف مبارزه برای حقوق کارگران کرد. زنان در آمریکا در طول سالهای پایانی قرن نوزدهم، که دوره رشد مبارزات و اعتصابات کارگری بود، با بسیج کردن مردم برای مقابله با نیروهای پلیس و اوباشی که از طرف حکومت که برای سرکوب اعتصابیون اجیر شده بودند، نقش برجسته ای ایفا کردند. زنان با ایفای نقش رهبری در مبارزه برای هشت ساعت کار در روز اول می ها، و مبارزاتشان برای لغو کار کودکان، از پیشگامان جنبش کارگری در این دوره تاریخی بودند. نقش پیشتاز آنان نه تنها برای جنبش آزادی زنان و برای دفاع از حقوق زنان کارگر و دیگر هم طبقه ایهای خود در آمریکا، بلکه برای کل طبقه کارگر جهان دستاورد تاریخی و گرانبهایی داشت. اول مه روز جهانی کارگر مدیون مبارزات این زنان است که متاسفانه در خیلی مواقع پنهان مانده اند.
در ایران، زنان نقش کمتری از زنان آمریکا در مبارزات جامعه نداشته اند. جمهوری اسلامی اگرچه بطور سیستماتیک سعی کرده با محروم کردن زنان از همه حقوق سیاسی و اجتماعی و اقتصادی، آنها را در عرصه های مختلف زندگی اجتماعی از مردان جدا کند، و مقام زن را صرفا تا حد زن خانه دار و سر به زیر و فرودست تقلیل دهد، اما زنان عرصه های مختلف حیات اجتماعی را به میدان مقاومت و مبارزه علیه قوانین زن ستیز حاکم تبدیل کردند. زنان در طی ٤٤ سال گذشته، نه تنها به جنگ قوانین تبعیض آمیز و غیرانسانی جمهوری اسلامی رفته و بعنوان پیشتازان مبارزات توده های به ستوه آمده در ایران، نقشی برجسته در مهمترین رویدادها و خیزشهای انقلابی ایفا کرده اند، بلکه تا آنجا که برایشان امکان داشته در مبارزات و اعتراضات کارگران هم نقش داشته اند. سپیده قلیان که به جرم دفاع از مبارزات کارگران نیشکر هفت تپه در زندان بسر میبرد با انعکاس و بازنشر کردن اخبار اعتراضات کارگران، هفت تپه را به عنوان پایتخت اعتصاب دنیا، و خود را بعنوان حامی شایسته کارگران به جهانیان شناساند. آنیشا اسداللهی معلم زبان، فعال کارگری و مترجم سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه، که این روزها در بیدادگاههای رژیم به جرم دفاع از کارگران دادگاهی میشود، نمونه دیگری از این زنان شجاع است. همچنین زنان با حضور چشمگیر خود در مبارزات معلمان و بازنشستگان برای پیگیری مطالباتشان و در دفاع از آموزش رایگان برای کودکان نقش مؤثری ایفا کردند. اعتصابات و مبارزات کارگران نیشکر هفت تپه و اعتصابات شکوهمند کارگران صنایع نفت و گاز و پتروشیمی بدون همبستگی و فداکاری زنان و خانواده های کارگران قابل تصور نبود.
اما جنبش زنان علیرغم نقش برجسته ای که در عرصه های مختلف مبارزات توده ای و کارگری ایفا کرده است ، همچنان از عدم تشکل یابی و عدم پیوند منسجم و ارگانیک با جنبش کارگری رنج میبرد. نرخ پایین اشتغال زنان در بازار کار رسمی و غیر رسمی و سرکوب سیستماتیک از موانع اصلی تشکل یابی و سازمان یابی زنان در محیط های کار بوده است. خیل گسترده زنان که اسیر بی اجر و مزد کار خانگی هستند و از بیمه بیکاری و از بسیاری از مزایای اجتماعی و بهداشتی و درمانی محروم هستند، کار سازمانیابی زنان را دشوار کرده است.
جمهوری اسلامی با تحمیل دستمزد چند مرتبه زیر خط فقر به اکثریت کارگران ایران، و با اسیر کردن زنان کارگر و زحمتکش در کنج خانه و محروم کردن آنان از اشتغال و بیمه بیکاری، به وحشیانه ترین شیوه دارد طبقه کارگر ایران را استثمار میکند. در همان حال با دور کردن زنان از محیط کار، و محروم کردن آنها از مشارکت در مبارزات سازمان یافته کارگران، جنبش کارگری ایران را از نیمی از نیروی خود برای مبارزه متشکل محروم کرده است. تجربه موفق مبارزات معلمان و بازنشستگان، آنجا که زن و مرد در کنار هم در حال سازماندهی اعتراضات هستند و با هم در این اعتراضات برای خواسته های خود مبارزه میکنند، نشان میدهد که پیوند مبارزات و نیروی زنان و مردان در کنار هم میتواند خیلی موثر باشد. به همین خاطر، لازم است این زنان در کنار دیگر هم طبقه ای های خود، نیرو و صف خود را حول مبارزه برای بیمه بیکاری، برای بهداشت و درمان مجانی، برای آموزش مجانی و حتی پدیده های دیگری همچون لغو کار کودکان و غیرو متشکل کرده و سازمان دهد. به رغم روی آوری گسترده زنان به تحصیلات عالی اما نرخ اشتغال زنان همچنان بسیار پایین تر از مردان است و همین واقعیت خواست کار یا تأمین بیمه بیکاری را به یکی از خواسته های زنان تبدیل کرده است.
امسال اول مه روز جهانی کارگر را در شرایطی جشن میگیریم که زنان ایران تجربه باشکوه خیزش زن زندگی آزادی را دارند و دست در دست کارگران پرچم مطالبات خود برای دنیایی بهتر را برافراشته اند، با تکیه بر این دستاوردها و با پیوند زدن مبارزات زنان و کارگران، میتوان سنگرهای بیشتری را فتح کرد. اول مه امسال فرصتی است که زنان و مردان کارگر و بیکار در ایران بتوانند در کنار هم در خیابان و میادین شهرها و به هر شیوه ممکن این روز جهانی خود را جشن بگیرند و با طرح مطالبات و خواستهای اقتصادی و سیاسی خود، از جمله خواست بیمه بیکاری، بهداشت و درمان رایگان، امکان اشتغال برابر برای زنان در کلیه عرصه های حیات اجتماعی، دستمزد متناسب با هزینه تأمین یک زندگی انسانی برای کارگران، پایان دادن به تعرض رژیم به حقوق زنان و مسمومیت دختران در مدارس، آزادی زندانیان سیاسی و غیرو، فصل جدیدی را در مبارزات طبقه کارگر ایران بگشایند.
سخن روز: شبکه تلویزیون حزب کمونیست ایران و کومه له