دوشنبه ۵ شهریور ۱۴۰۳

ﻓﺼﻞ اول – ﺗﻌﺮﻳﻒ و اهداف ﺣﺰب

ﻣﺎدﻩ اول:
حزب کمونیست ایران یک تشکل کمونیستی انقلابی است که با تکیه بر مبانی نظری سوسیالیسم علمی مارکس برای کمک به امر وحدت طبقاتی  و سازمانیابی کارگران و تحقق انقلاب سوسیالیستی به رهبری طبقه کارگر مبارزه می کند. 
حزب کمونیست ایران یکی از اهداف خود را کمک به وحدت گرایش کمونیستی در درون طبقه کارگر بر متن مبارزات جاری قرار داده است و تلاش می کند به ظرفی برای اتحاد و فعالیت همه کارگران کمونیست و مبارزان راه انقلاب سوسیالیستی طبقه کارگر تبدیل شود.
جهان بینی و اهداف حزب در بیانیه سیاسی حزب کمونیست ایران و برنامه حزب کمونیست ایران بیان شده است.


ﻓﺼﻞ دوم – اﺻﻮل ﺗﺸﮑﻴﻼﺗﯽ    
ﻣﺎدﻩ دوم:
حزب کمونیست ایران از اتحاد آگاهانە و داوطلبانە اعضای آن تشکیل شدە است. رویکرد و روش کار شورایی با گسترده ترین شور و مشورت و تبادل نظر و همفکری در تعیین هدف مشترک و بیشترین فرصت برای طرح آراء و نظرات مختلف اعضا در جریان تصمیم گیری در سطوح گوناگون، در کنار انضباط اکید و اتحاد و یکپارچگی عملی در پیشبرد سیاست ها و اقدامات مصوب؛ ارکان تفکیک ناپذیر مناسبات درونی حزب کمونیست ایران را تشکیل می دهد. نظم و انضباط، شرط لازم ادامه کاری و پیشروی یک حزب کمونیستی انقلابی تحت حاکمیت نظام سرمایه داری است. بر همین اساس حزب کمونیست ایران اصول و ضوابط سازمانی و نظم آگاهانه زیر را مبنای مناسبات تشکیلاتی خود قرار می دهد:
١- کلیه ارگانهای رهبری از پایین تا بالا انتخابی هستند و با رأی اعضای تشکیلات مربوطه انتخاب می شوند. همه ارگانهای رهبری برای دوره های معین انتخاب می شوند.
٢- ارگانهای پایین تر از مصوبات ارگانهای بالاتر تبعیت می کنند.
٣- عالی ترین ارگان رهبری حزب در فاصله دو کنگره، کمیته مرکزی است که اعضای آن در هر کنگره انتخاب می شوند.
٤- سازمانهای محلی حزب در تعیین امور داخلی و محلی مختار هستند.
٥- اعضای حزب از قرارها و مصوبات حزب تبعیت می کنند.
تبصره: تا زمانی که ضروریات فعالیت مخفی ایجاب کند، اجرای کامل اصل انتخابی بودن ارگانهای رهبری در تشکیلات شهرهای ایران، محدود می گردد. نحوه تعیین این ارگان ها بر طبق موازین مصوب کمیته مرکزی مشخص می شود.


ﻓﺼﻞ ﺳﻮم – ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن تشکیلاتی
ﻣﺎدﻩ سوم:  
حزب کمونیست ایران یک سازمان سراسری و هرمی متکی به حوزه های حزبی، تشکیلاتهای محلی، تشکیلاتهای شهر و تشکیلاتهای  منطقه است که هر یک پیشبرد و هدایت فعالیت حزب در حوزه های کار و زیست و جغرافیای معینی را بر عهده دارند. کمیته مرکزی حزب در رأس این تشکیلات کل فعالیت حزب در مقیاس سراسری را هدایت و رهبری می کند.
ﻣﺎدﻩ چهارم: ﺣﻮزﻩ
۱- ﺣﻮزﻩ ﺳﻠﻮل ﭘﺎﻳﻪ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ اﻳﺮان اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﺤﻞ ﮐﺎر و زیست ﮐﺎرﮔﺮان و زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن در شهر یا روستا ﺑﺎ شرﮐﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻪ ﻋﻀﻮ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد.
۲- حوزه ها موظفند راﺑﻄﻪ ﺣﺰب ﺑﺎ ﺗﻮدﻩ ها را ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮدﻩ و ﮔﺴﺘﺮش دهند؛ ﺑﻪ ﺣﺰب اﻋﻀﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﺟﻠﺐ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؛ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺳﻴﺎﺳﺖ هاﯼ ﺣﺰب را ﺗﺒﻠﻴﻎ و ترویج ﮐﻨﻨﺪ؛ رسانه های تبلیغاتی حزب را به جامعه معرفی کنند؛ ﺟﻤﻊ ﺁورﯼ ﻣﺴﺘﻤﺮ کمکهای مالی به حزب را ﺳﺎزﻣﺎن دهند؛ ﮐﺎرﮔﺮان و زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن ﻣﺤﻴﻂ ﻓﻌﺎلیت خود را ﻣﺘﺤﺪ و به امر سازمانیابی آن کمک کنند و ﻓﻌﺎلیتهای خود را نیز ﻣﻨﻈﻤﺎ ﺑﻪ کمیته مافوق ﺣﺰبی ﮔﺰارش دهند.
۳- هدایت و هماهنگی فعالیت هرحوزه حزبی را دبیر آن حوزه به عهده دارد که با رأی اعضای حوزه انتخاب میشود. 

ماده پنجم : تشکیلاتهای محلی
۱- مجموعە متشکل حوزەهای حزبی، اعضا و نیروهای حزب در یک محدودە محلی معین، تشکیلات حزب در آن محل نامیدە می شود که بطور منظم در زمینە تبلیغ و ترویج کمونیستی و سازماندهی حزبی کارگران و زحمتکشان فعالیت می کند. تشکیلات محلی حزب پیشبرد کلیە وجوه فعالیت حزب در قلمرو خود را برعهدە دارد و گزارش فعالیت خود را بە طور روتین در اختیار ارگان مافوق خود قرار می دهد.
۲- تقسیمات اصلی سازمانی حزب، برحسب محل، از پایین به بالا به ترتیب عبارتند از:  تشکیلات محل کار، تشکیلات بخش،  تشکیلات شهر،  تشکیلات شهرستان و تشکیلات منطقه.

ﻣﺎدﻩ ششم: ﺗﺸﮑﻴﻼت مرکزی
ﺗﺸﮑﻴﻼت ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺗﺸﮑﻠﯽ از اﻋﻀﺎی ﺣﺰب اﺳﺖ ﮐﻪ در ارگانهای ستادی مختلف حزب نظیر نشریات، نهادهای رسانەای و تبلیغی و آموزشی، امور مالی، کمیته ارتباط با تشکیلات داخل، کمیته روابط بین المللی و دبیرخانه ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺮﮐﺰﯼ، ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻴﺸﺒﺮد وﻇﺎﺋﻒ و اﻣﻮر ﺳﺮاﺳﺮﯼ ﺣﺰب، ﺗﺴﻬﻴﻞ اﻣﺮ رهبری ﮐﻞ ﺣﺰب و هماهنگی ﻓﻌﺎلیتهای ﻣﺤﻠﯽ؛ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ. ﻓﻌالیت در ﺗﺸﮑﻴﻼت ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺣﺰب ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات و ضواﺑﻂ وﻳﮋﻩاﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺮﮐﺰﯼ حزب ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽشود.

ﻣﺎدﻩ هفتم: کمیته‌ها
۱- ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ارﮔﺎن هر ﺗﺸﮑﻴﻼت، کمیته رهبری ﺁن ﺗﺸﮑﻴﻼت است. کمیته مسئولیت هداﻳﺖ تشکیلات تابع خود را بر اساس سیاست ها و مصوبات حزبی بر عهده دارد.
٢- هرﮐﻤﻴﺘﻪ از ﻣﻴﺎن اﻋﻀﺎی خود، ﻳﮏ ﻧﻔﺮ را به عنوان دﺑﻴﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ میﮐﻨﺪ. دﺑﻴﺮ، راﺑﻂ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﺑﺎ ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻣﺎﻓﻮق اﺳﺖ و ﻣﺴﺌﻮلیت هماهنگ ﮐﺮدن و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ فعالیتهاﯼ اﻋﻀﺎﯼ ﮐﻤﻴﺘﻪ را به عهده دارد و ﻓﻌﺎلیتهای ﮐﻤﻴﺘﻪ را به طور منظم ﺑﻪ ﮐﻤﻴﺘﻪی مافوق ﮔﺰارش ﻣﯽدهد و به عنوان سخنگوی تشکیلات تابع خود ظاهر میشود.
٣ – تصمیمگیری در ﮐﻤﻴﺘﻪها ﺑﺮاﺳﺎس اﮐﺜﺮﻳﺖ مطلق ﺁرا ﺻﻮرت میگیرد. هر ﮐﻤﻴﺘﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ارﮔﺎن ﻣﺎﻓﻮق داراﯼ ﻣﺴﺌﻮلیت ﺟﻤﻌﯽ اﺳﺖ.
٤- کمیته ها موظف هستند که حداقل هر دو سال یکبار، کنفرانس اعضا و یا نمایندگان اعضای تشکیلات های تابعه خود برگزار کنند. در این کنفرانس ها گزارش کمیته رهبری تشکیلات مربوطه مورد بررسی قرار می گیرد و اعضا و علی البدل های این کمیته انتخاب می شوند.

ماده هشتم: تشکیلات های منطقەای
تشکیلات های منطقەای می توانند:
۱-  مواضع و خط مشی خود را در خصوص مسائل و ویژگی های مربوط  به منطقه فعالیت خود، تعیین و تصویب کنند.
٢- سیاست های خود را مبتنی بر مبانی تاکتیکی عمومی حزب در قبال سایر احزاب و نیروهای سیاسی منطقه فعالیت خود، تعیین کرده و مناسبات خود را با آنها تنظیم نمایند.
٣- به نام خود در رابطه با مسائل حوزه فعالیت خود در سطح منطقه و مراجع بین المللی حضور یابند و تصمیمات لازم را اتخاذ کنند.
۴- سازمانهای غیر حزبی لازم را برای پیشبرد سیاست های خویش در منطقه فعالیت خود بوجود آورند.
۵- با مسئولیت خود نشریه منطقەای حزب را منتشر کنند.
۶ – سازمانهای حزبی جديد بوجود آورند. در اين موارد لازمست انطباق موازين تشکيلاتی و آئين نامه تشکيل اين سازمانها با اصول اساسنامەای حزب کمونيست به تائيد کميته مرکزی حزب رسيده باشد.
۷- به سازمانیابی کارگران و زحمتکشان و جنبش های پیشرو اجتماعی یاری رسانده و آنها را رهبری کنند.
۸- در راستای منافع مبارزه کارگران و زحمتکشان و کسب پیروزی جنبش های پیشرو و انقلابی منطقه فعالیت خود، استراتژی سیاسی و تاکتیک های مبارزاتی خود را در برابر دولت مرکزی و در قبال دیگر احزاب سیاسی فعال در منطقه تعیین نمایند.
تبصره ۱: کميتەهای منطقه بايد کليه مصوبات، قراردادها و اقدامات خود را در رابطه با موارد فوق به کميته مرکزی حزب کمونيست گزارش دهند.

ماده نهم: کنفرانس منطقەای
١- کنفرانس منطقەای حداقل هر دو سال یک بار با شرکت اعضا یا نمایندگان منتخب اعضای تشکیلات منطقه، اعضا و علی البدل های کمیته منطقه و به دعوت کمیته منطقه برگزار می شود.
٢- کنفرانس در سلسله مراتب حزب بمثابه بالاترين ارگان تشکيلات منطقەای حزب عمل می کند و عاليترين مرجع تصميم گيری در تعيين سياست های تشکیلات منطقه ای است.  
٣- کنفرانس منطقەای هر دو سال يکبار تشکيل می گردد. علاوه بر آن هر گاه کميته مرکزی حزب کمونيست يا کميته منطقه یا اکثریت اعضای اين تشکيلات تقاضا نمايند، کميته تشکیلات منطقه موظف به فراخواندن کنفرانس تشکیلات منطقه است.
۴-  ضوابط و نسبت شرکت کنندگان در کنفرانس را کميته رهبری تشکیلات منطقه تعيين می نمايد.
٥- کنفرانس، گزارش سیاسی و تشکیلاتی کمیته منطقه و قرار و قطعنامه های ارائه شده را مورد بررسی و تصویب و کميته رهبری تشکیلات منطقه و علی البدلهای آنرا انتخاب می نمايد.
تبصره ١: کنفرانس تشکیلات منطقەای بايد مسائل مطرح شده از سوی کميته مرکزی حزب کمونيست برای این اجتماع حزبی را در دستور جلسات خود گنجانده و مورد بحث و بررسی و رأی گيری قرار دهد.
تبصره٢: کمیته مرکزی حزب کمونيست می تواند اعضايی از حزب را با رأی مشورتی به کنگره یا کنفرانس منطقەای دعوت نمايد.
تبصره ٣: نظر به پیشینه تاریخی کومەله و جایگاه شناخته شدەای که ارگانها و نهادهای رهبری کومەله در میان مردم کردستان دارند، بالاترین ارگان تشکیلات و عاليترين مرجع تصميم گيری در تعيين سياست های تشکیلات کومەله، کنگره نام دارد.

ماده دهم: سازمان کردستان حزب کمونيست ايران
١- نظر به سابقه مبارزاتی، موقعیت اجتماعی و محبوبیت و نفوذ تودەای کومەله در ميان کارگران و زحمتکشان کردستان و جنبش انقلابی کردستان، نظر به جایگاه و نقش تعیین کننده ای که کومه له به عنوان یکی از نیروهای اصلی در تأسیس حزب کمونیست ایران داشته است و نظر به اینکه با تأسیس حزب، کومه له به عنوان تشکیلات کردستان حزب کمونیست شناخته شد و از آن زمان تاکنون مبارزات و فعالیت های خود را به عنوان تشکیلات کردستان حزب تداوم بخشیده و به پیش برده، تشکيلات کردستان حزب کمونيست ايران کومه له نامیده شده و نام کامل آن کومەله – سازمان کردستان حزب کمونيست ايران است.

٢- کومەله – سازمان کردستان حزب کمونيست ايران، تشکيلات منطقه ای حزب کمونيست ايران است و دارای کليه وظايف، حقوق و اختيارات تشکيلات منطقەای حزب است.
٣- بالاترين ارگان تشکيلات کومەله، کنگره است که هر دو سال یک بار برگزار می شود. ارگان رهبری کومەله که در کنگره انتخاب می شود کمیته مرکزی کومەله نام دارد.
۴- کمیته مرکزی کومەله، مجری مصوبات کنگره کومەله است و به مثابه یک کمیته منطقەای حزب از کمیته مرکزی حزب کمونیست ایران تبعیت می کند.
۵- از آنجا که وجود جنبش انقلابی کردستان و مبارزه برای رفع ستم ملی یک واقعیت انکارناپذیر جامعه کردستان است، به منظور حفظ همبستگی طبقاتی کارگران کردستان با کارگران سراسر ایران، برای تأمین رهبری سوسیالیستی و جلوگیری از به انحراف کشاندن این جنبش از جانب احزاب و جریان های ناسیونالیستی و برای تسهيل امر پيوستن تودەهای هرچه وسيعتری از کارگران و زحمتکشان کردستان به صفوف حزب کمونيست، کومەله کلیه اختیارات تشکیلات منطقەای مندرج در ماده هشتم اساسنامه حزب کمونیست ایران را در راستای تحقق این اهداف بکار می بندد. کومەله رأساً می تواند استراتژی و تاکتیک خود را در زمینه ادامه یا قطع جنگ و مبارزه مسلحانه علیه دولت مرکزی تعیین نماید.

ماده یازدهم: تشکیلات خارج کشور حزب کمونیست ایران
۱- تشکیلات خارج از کشور یکی از سازمانهای اصلی حزب کمونیست ایران است که بنا به موقعیتی که در آن قرار گرفته است، فعالیت های حزب را در حوزه فعالیت خود پیش می برد. رئوس کلی سیاستهای ناظر بر فعالیت این تشکیلات در سند «استراتژی حزب کمونیست ایران» تدوین شده است و نقشە عمل اجرای آن در کنفرانس تشکیلات خارج تهیه میشود.
۲- در تشکیلات خارج از کشور، کمیتەهای کشوری که به حوزه های شهری اتکا دارند در مجمع عمومی اعضای حزب در آن کشورانتخاب میشوند. کمیتەهای کشوری مسئول هدایت کل فعالیت های سیاسی و تشکیلاتیِ حزب در قلمرو فعالیت خود هستند.
۳- بالاترین ارگان تشکیلات خارج از کشور ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ تشکیلات خارج از کشور حزب کمونیست ایران است که هر دو ﺳﺎل یک بار ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽشود. ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ تشکیلات خارج، ﮔﺰارش سیاسی و تشکیلاتی کمیته خارج کشور و نیز سیاستهای عمومی و قطعنامەهای مرتبط با فعالیت ﺣﺰب در خارج کشور را مورد بررسی قرار میدهد و نقشه عمل فعالیتهای آتی این تشکیلات را به تصویب میرساند و کمیته تشکیلات خارج را انتخاب می کند.
۴- کمیته تشکیلات خارج از کشور مسئولیت هدایت سیاسی و تشکیلاتیِ کل تشکیلات خارج کشور و هماهنگ کردن تشکیلاتهای کشوری را بر عهده دارد. کمیته تشکیلات خارج وظیفه فراخواندن کنفرانس تشکیلات خارج را برعهده دارد و آیین نامه برگزاری کنفرانس و نحوه شرکت اعضا را تدوین و اعلام می کند. کمیته خارج کشور به منظور پیشبرد وظایف و امور سراسری خود و تسهیل امر هدایت تشکیلات می تواند ارگانهای ستادی ضروری را زیر نظر مستقیم خود سازمان دهد. 
تبصره ۱:  مصوبات و نقشه‌عمل های اتخاذ شده در کنفرانس باید در انطباق با مواضع رسمی حزب باشد.
تبصره۲: باتوجه به ویژگی تشکیلات خارج از کشورحزب کمونیست ایران و پراکندگی اعضای آن در کشورهای مختلف، کنفرانس لازم است انتخابات کمیته خارج را به نحوی پیش ببرد که تشکیلات های کشوری به نسبت وزن و تعداد اعضایی که دارند در کمیته خارج نمایندگی شوند.

فصل چهارم – کنگره حزب

ماده دوازدهم: کنگره
بالاترين ارگان تصمیم گیرنده حزب، کنگره است که هر دوسال يکبار به فراخوان کميته مرکزی حزب برگزار می شود.
تبصره : کمیته مرکزی درمواقع ضروری فقط با مراجعه بە اعضا و جلب موافقت اکثریت آنان می تواند برای مدت معینی برگزاری کنگره را به تعویق بیندازد.

ماده سیزدهم: وظايف و اختيارات کنگره حزب
١-  گزارش سیاسی و تشکیلاتی کميته مرکزی را مورد بررسی قرار می دهد.
٢-  برنامه و اساسنامه حزب را تصويب و يا  در صورت لزوم اصلاح می کند.
٣- خط مشی سياسی واستراتژیک حزب را تعيين می کند.
۴- کميته مرکزی و علی البدلهای آنرا انتخاب می کند.

ماده چهاردهم: شرکت کنندگان در کنگره
١-  نمايندگان منتخب اعضا در هر يک از تشکيلات های حزب که با رأی اعضای آن تشکيلات انتخاب شدەاند.
٢-  اعضای کميته مرکزی و علی البدلهای آن.
تبصره (١) : ضوابط و نسبت انتخاب نمايندگان هر بخشی از تشکیلات برای شرکت در کنگره، قبل از هر کنگره بوسيله کميته مرکزی حزب تعيين و اعلام می شود.
تبصره (٢) : اعضای کمیته مرکزی و علی البدلها، در صورتی که نماینده منتخب تشکیلاتهای حزب برای کنگره نباشند در کنگره رأی مشورتی خواهند داشت. 
تبصره (٣) : اعضا حزب که نماینده منتخب اعضا نیستند و پیش عضوها حق دارند،  به عنوان ناظر در کنگره شرکت نمایند، مشروط براینکه از لحاظ عملی ( زمان، مکان و هزینه ) مانع برگزاری کنگره نباشد.
تبصره (٤) : کميته مرکزی می تواند احزاب و سازمانهای سیاسی ديگر و یا افرادی را بعنوان ناظر و يا مهمان به کنگره دعوت کند.

ماده پانزدهم : رسمیت کنگره
کنگره با حضور دو سوم شرکت کنندگان دارای رأی قطعی رسمیت می یابد.

ماده شانزدهم : کنگره فوق العاده حزب
١- کميته مرکزی می تواند دعوت به تشکيل کنگره فوق العاده بنمايد.
٢- چنانچه اکثریت اعضای حزب خواستار تشکيل کنگره فوق العاده باشند، کميته مرکزی موظف به فراخواندن آن می باشد.

فصل پنجم – ارگانهای رهبری حزب
ماده: هفدهم: کمیته مرکزی 
کميته مرکزی در فاصله دو کنگره بالاترين ارگان حزب است و کليه وجوه فعاليت حزب را رهبری می کند.

ماده هیجدهم: وظايف و اختيارات کميته مرکزی حزب:
١- کمیته مرکزی مسئول اجرای مصوبات کنگره و پیشبرد امور حزب در فاصلۀ دو کنگره  است.
٢- موسسات و تشکل های گوناگون حزبی را سازماندهی، هدايت و هماهنگ می کند.
٣- حزب را در رابطه با احزاب و نيروهای سياسی ديگر نمايندگی می کند.
۴- حزب را از طريق ارگانها، نشريات، رسانه های مرکزی و جلسات و سمینارهای تشکیلاتی رهبری کرده و آموزش می دهد.
۵- اموال و خزانه مرکزی حزب را کنترل کرده و به مصارف فعالیتهای حزبی تخصيص می دهد و گزارش شفاف و دقیق آن را به کنگره حزب ارائه می دهد.
۶- گزارش کار و فعالیت های خود را به کنگره حزب ارائه می دهد.
٧- برای هدايت و رهبری مستمر حزب آرایش مناسب بخود می گیرد، ارگانهای لازم را سازمان می دهد و در هر نشست اعضای آنها را از ميان اعضای خود انتخاب می نمايد.

ماده نوزدهم: پلنوم 
پلنوم یا نشست وسیع کميته مرکزی حزب، هر سه ماه حداقل يکبار به دعوت دبير کميته و يا به تقاضای اکثريت اعضای کمیته مرکزی تشکيل می شود. اعضای علی البدل کميته مرکزی با رأی مشورتی در جلسات پلنوم شرکت می کنند.

فصل ششم – عضويت در حزب کمونیست ایران
 
ماده بیستم: کلیات
عضویت در حزب کمونیست ایران امری داوطلبانه است. هرکس که خود را کمونیست و در اهداف اجتماعی حزب شریک بداند و آماده باشد برای تحقق این اهداف به فعالیت متشکل بپردازد و شرایط عضویت درحزب را بپذیرد، میتواند عضوحزب باشد. کناره گیری و خروج از حزب نیز امری آزادانه است.   

ماده بیست ویکم: شرایط عضویت
شرط لازم برای عضويت هر فرد در حزب کمونيست ايران اين است که:
١- برنامه و اساسنامه حزب را پذيرفته و از آن تبعيت کند.
٢- در يکی از تشکيلاتهای حزب فعاليت نمايد.
٣- به حزب حق عضویت بپردازد. 

ماده بیست و دوم: پذيرش عضو
هر متقاضی عضويت که برنامه و اساسنامه حزب را پذيرفته باشد، هنگامی به عضويت پذيرفته می شود کە:
١- دو عضو حزب فرد متقاضی را معرفی و عضويت وی را توصيه نمايند.
٢- يک کميته تشکيلاتی حزب، او را بعنوان عضو آزمايشی بپذيرد.
٣- دوره آزمايشی (پيش عضويت) را به نحوی رضايت بخش طی کند.
۴ – پذيرش عضو در تشکيلات های محلی با تصويب کميته آن تشکيلات ها صورت می گيرد.
تبصره ١: طول دوره آزمايشی حداقل ٦ ماه است. 
تبصره ٢: در موارد خاص که افراد متقاضی عضويت، با تشکيلاتهای محلی ( شهر و منطقه ) مربوط نباشند، کميته مرکزی حزب به امر پذيرش آنها رسيدگی می کند.
تبصرۀ ۳: کمیتەهای تشکیلاتی در موارد خاص بنا به تشخیص خود می‌توانند پذیرش عضویت فردی را بدون طی دورۀ آزمایشی قبول کنند.

ماده بیست و سوم: وظايف اعضا درحزب کمونیست ایران
عضو حزب کمونيست ايران وظيفه دارد که:
١- از اساسنامه، آئين نامەها و کليه مصوبات و قرارهای تشکيلاتی حزب تبعيت کند و انضباط حزبی را رعايت نمايد.
۲- به وحدت صفوف اعضا و اتحاد و انسجام تشکیلات حزب در حوزه فعالیت خود یاری رساند.
۳- مستمرا به حزب حق عضويت بپردازد.
۴- در حفظ اسرار، اسناد و اموال حزب کوشا باشد و با همه توان در راه انسجام درونى حزب بكوشد.
۵- نسبت به نقض پرنسيب های کمونيستی و حزبی در هر شرایطی در فعاليت های خود و ديگران حساسيت نشان دهد و با انتقاد اصولی در تصحيح آنها بکوشد.
۶- در ارتقاء سطح دانش سیاسى و آگاهی کمونيستی خود و کارگران محيط فعاليتش بکوشد.
۷- مبلغ برنامه، اهداف و سیاست های حزب باشد و در بسط و تحکيم نفوذ حزب و وحدت و همبستگی در ميان کارگران تلاش نماید.
۸- وظايف تشکيلاتی محوله را بخوبی انجام دهد و به حزب در انجام ديگر وظايف حزبی ياری رساند.
۹- حزب را منظما در جريان فعاليت های خود قرار دهد.

ماده بیست و چهارم:  حقوق اعضا در حزب کمونیست ایران
هريک از اعضای حزب کمونيست ايران حق دارد که:
١- از طریق بحث و اظهار نظر پيرامون مواضع و سياست های حزب در جلسات و رسانه‌های تشکیلاتی در حیات سیاسی حزب مشارکت کند. 
٢- در جلسات تشکيلاتی از مسئولين و ارگانهای حزبی انتقاد نمايد.
٣- نظرات، پيشنهادها و انتقادات خود را مستقيما با کليه ارگانهای بالاتر و منجمله کميته مرکزی و کنگره در ميان بگذارد.

۴- در انتخابات گوناگون تشکيلات خود شرکت کرده، انتخاب کند و انتخاب شود.
۵- در تصميم گيری های حوزه خود شرکت کند و در اتخاذ اين تصميمات دارای رأی باشد.
تبصره: اعضای آزمايشی در تصميم گيری ها و انتخابات دارای رأی مشورتی هستند و نمی توانند به عضويت در ارگانهای رهبری انتخاب شوند. ساير وظائف و حقوق آنها عينا مانند ديگر اعضا است.

ماده بیست و پنجم: کناره گیری از عضویت
١- عضویت در حزب کمونیست ایران داوطلبانه است و هر عضو حزب می‌تواند آزادانه و به میل خود از عضویت در حزب کناره گیری نماید.
٢- چنانچه عضوی خواهان کناره گیری از حزب باشد، لازم است تمایل خود را رسماً به کمیته مافوق خود اطلاع دهد و موظف است مسئولیت های تشکیلاتی و اسناد و اموال حزبی را که در اختیار دارد به تشکیلات مربوطه بازپس دهد. کمیته مافوق پذیرش درخواست کناره گیری را رسماً به او اطلاع دهد.

ماده بیست و ششم: عضويت سازمانها در حزب کمونيست ايران
١- تشکل ها و گروه های کارگری که خواستار عضويت در حزب کمونيست ايران باشند، در صورت پذيرش برنامه و اساسنامه حزب ميتوانند بصورت جمعی به عضويت حزب درآيند.
٢- پذيرش عضويت و همچنين به رسميت شناختن اين سازمانها به عنوان تشکیلات حزبی از اختيارات کميته مرکزی حزب است.
٣- به رسمیت شناخته شدن سازمانها به عنوان تشکيلات های حزبی به ارگانهای مرکزی حزب اعلام می گردد. 
۴- سازمانهايی که به عضویت پذیرفته می شوند می توانند مطابق آیین نامه برگزاری کنگره به کنگره حزبی نماينده بفرستند.  

فصل هفتم – اقدامات انضباطی  

ماده بیست و هفتم: اقدامات انضباطی
مبارزه متشکل کمونيستی تحت حاکمیت مناسبات سرمایه داری که در آن جنگ طبقاتی جریان دارد و دولت های حاکم به اشکال مختلف فعالیت کمونیستی را تحت فشار و سرکوب قرار می دهند، مستلزم رعايت اکید ضوابط تشکيلاتی و انضباط حزبی است که هر عضو حزب هنگام ورود داوطلبانه به حزب به آن متعهد می گردد. آگاهی طبقاتی و آگاهی اعضا به ضرورت فعالیت متشکل کمونیستی بهترين ضامن حفظ انضباط حزبی است. با اين حال به منظور حفظ استحکام و ديسیپلين حزب اقدامات انضباطی زير، به تناسب خطای صورت گرفته، در موارد کوتاهی اعضا در انجام وظايف و نقض ضوابط تشکيلاتی معمول می گردد:
١- تذکر رسمی
٢- توبيخ
٣- سلب مسئوليت
۴- تعليق عضويت
۵- اخراج

ماده بیست و هشتم:
١- معمول داشتن اقدامات انضباطی در مورد اعضا، در صلاحيت کميته تشکيلاتی است که عضو در آن فعاليت می کند.
٢- موارد اقدامات انضباطی بايد به کميته مافوق اطلاع داده شود.
٣- هرعضو حق دارد از کميته بالاتر تقاضای لغو يا تجديد نظر در اقدامات انضباطی مربوط به خود را بنمايد. رأی اين کميته قطعی است.
۴- حداکثر مدت تعليق از عضويت ٦ ماه است.
۵- اخراج عضو توسط هر کميته بايد قبلاً به تأیيد کميته بالاتر برسد. هرعضو اخراجی حق دارد از کميته مرکزی تقاضای تجديد نظر نمايد.

ماده بیست و نهم:
١- توبيخ و سلب مسئوليت از اعضای کميته مرکزی در اختيار پلنوم کميته مرکزی است. حد نصاب لازم برای تصويب اين اقدامات، دو سوم آرا است.
٢- تعليق اعضای کميته مرکزی از عضويت حزب در صلاحيت کنفرانسی مرکب ازاعضای کميته مرکزی، علی البدلها و نمايندگان منتخب کميته های مناطق است. حد نصاب لازم برای تصميم گيری در اين موارد دو سوم آرا است. در صورت صدور رأی تعليق از عضويت، فرد مربوطه از کميته مرکزی اخراج می شود.
۳- اقدامات انضباطی در مورد اعضای کمیته مرکزی لازم است به اطلاع اعضا برسد.
۴- اخراج عضو کميته مرکزی از حزب در صلاحيت کنگره حزب است.

فصل هشتم – فراکسیون و موازین تشکیل و فعالیت آن در حزب کمونیست ایران

ماده سی ام: فراکسیون و موازین تشکیل و فعالیت آن
١- حزب کمونیست ایران وجود اختلاف نظر را امری طبیعی می داند و با این باور که در چهارچوب مبانی فکری جنبش کمونیستی لازم است وسیعترین آزادی برای طرح نظرات مختلف وجود داشته باشد، حق تشکیل فراکسیون حزبی را به رسمیت می شناسد.
۲- فراکسیون می تواند حول یک پلاتفرم در چهارچوب اهداف اجتماعی برنامه و استراتژی سیاسی حزب کمونیست ایران تشکیل گردد و متناسب با تعداد اعضای خود از امکانات حزب مطابق موازین مصوبه برای نشر نظرات خود استفاده کنند.
۳- فراکسیون می تواند در جریان انتخابات به عنوان بلوک عمل کند و به نسبت وزنی که دارد، در کنگره یا کنفرانس و ارگانهای رهبری حضور یابد.
۴- فراکسیون حزبی فقط بعد از به رسمیت شناختن آن و به رسمیت شناختن پلاتفرم آن به عنوان پلاتفرمی در چهارچوب اهداف اجتماعی برنامه و استراتژی سیاسی حزب از جانب کمیته های حزبی رسمیت می یابد.

۵- اگرچه فراکسیون در برابر خط رسمی حزب تشکیل می شود، اما تشکیل آن به معنی خروج از انضباط و موازین حزب نیست. فراکسیون می باید به مثابه یک سازمان حزبی عمل نماید. از این رو لازم است که فراکسیون تعهد خود به دفاع  و پیروی از انضباط و دیسیپلین حزبی و موازین تشکیلاتی حزب، به رسمیت شناختن قانونیت مجراهای رسمی حزب برای طرح نظرات و اختلافات، قبول مشروعیت مصوبات کمیته های حزبی و قبول مشروعیت رهبری و ارگانهای حزبی را در پراتیک خود نشان دهد. 
۶- سلسله مراتب سازمانی فراکسیون، شرایط پیوستن و جدا شدن اعضا از آن، نحوه کار و فعالیت فراکسیون و کلیه منابع مالی و امکانات آن باید برای ارگانهای رسمی حزب کاملا شفاف و قابل دسترسی باشند و فعالیت آن در چهارچوب اصول اساسنامه ای حزب باشد.
۷- فراکسیون به عنوان یک سازمان حزبی حق پنهان کردن فعالیت خود را ندارد و باید مانند همه سازمانهای حزبی دیگر توسط ارگانهای حزبی قابل بازرسی باشد.

اساسنامۀ حزب کمونیست ایران مصوب کنگره چهاردهم! تیر ۱۴۰۳- جولای ۲۰۲۴