خبرگزاریها گزارش دادند که دوشنبه شب نیروی هوائی اسرائیل در یکی از شدید ترین حملات خود به مواضع نیروهای جمهوری اسلامی و حزب الله لبنان در سوریه، تلفات سنگینی به واحدهای سپاه قدس مستقر در این کشور و انبارهای سلاح و مهمات آن وارد کرده است. در این حمله حداقل یازده تن از فرماندهان و نیروهای جمهوری اسلامی کشته شده اند.

جمهوری اسلامی برای خروج از سوریه از چند سو تحت فشار است. اول، از جانب دولت اسرائیل که طی یک سال و نیم اخیر بیش از 200 بار مواضع نیروهای سپاه قدس در سوریه را مورد حمله قرار داده است، در حالیکه جمهوری اسلامی در مقابل این حملات قادر به هیچگونه عکس العملی، جز تهدیدهای توخالی نبوده است. دوم، از جانب دولت آمریکا که یکی از شرط هایش برای برداشتن تحریم های اقتصادی را خروج نیروهای رژیم ایران از سوریه قرار داده است. سوم، از جانب مردم معترض در ایران که مدام شعار می دهند: «سوریه رها کن، فکری به حال ما کن». فشار کمر شکن هزینه های ادامه حضور در سوریه، اقتصاد نحیف جمهوری اسلامی را روز بروز نحیف تر و ناتوان تر می سازد. و سرانجام از جانب متحد خود یعنی روسیه که نمی خواهد منافع سیاسی و اقتصادی خود در کل منطقه و بویژه در رابطه با اسرائیل به خطر بیاندازد و یا آنرا با جمهوری اسلامی قسمت کند. دولت بشار اسد هم اگر روزی برای بقای حکومتش به جمهوری اسلامی نیاز داشت، امروز حضور نیروهای این رژیم را به زیان بقای خود می بیند. شواهد نشان می دهند که یک هماهنگی بین دولت بشار اسد و روسیه در اعمال فشار گام به گام بر جمهوری اسلامی برای خارج ساختن نیروهایش از سوریه وجود دارد. هم چنین نشانه هائی از تشدید بی اعتمادی و حتی تنش در مناسبات جمهوری اسلامی و دولت بشار اسد دیده می شود. به عنوان مثال خبر می رسد که دولت سوریه از پهلوگیری کشتی های جمهوری اسلامی در بندر طرطوس جلوگیری می کند.

روسیه در واقع از دو سال پیش بر سر عقب راندن نیروهای جمهوری اسلامی از خاک سوریه با آمریکا و اسرائیل به توافق رسیده است. در آغاز توافق شده بود که نیروهای جمهوری اسلامی و حزب الله لبنان، هشتاد کیلومتر از بلندی های جولان دور شوند و ارتش سوریه در این مناطق استقرار یابد. اکنون دیگر صحبتی از این توافق در میان نیست و روسیه مانند اسرائیل، خواهان خروج کامل نیروهای رژیم ایران از خاک سوریه است. سکوت روسیه در مقابل عملیات های مداوم ارتش اسرائیل در خاک سوریه، نشان می دهد که روسیه به شیوه پنهانی و غیر مستقیم به کمپین فشار بر جمهوری اسلامی برای خارج ساختن نیروهایش از سوریه پیوسته است. در حالی که سیستم های دفاع هوائی روسیه مستقر در سوریه می توانند هر هواپیما یا موشکی را پیش از رسیدن به هدف در آسمان سوریه نابود کنند، هرگز در برابر هواپیماها و موشک های اسرائیل از آن ها استفاده نشده است.

بنابر این شکی نیست که جمهوری اسلامی خود واقف است که چاره ای جز ترک خاک سوریه ندارد، اما شواهدی در دست است که نشان می دهند، تاخیر تاکنونی اساسا برای کسب امتیازات اقتصادی، متعاقب خروج از این کشور است. جمهوری اسلامی که خود را یکی از بازندگان صحنه سیاسی در سوریه می بیند، تلاش می کند، لااقل راه دستی برای کسب امتیازاتی اقتصادی در دوره آتی در سوریه بدست آورد. هیاتی که اخیرا از جانب جمهوری اسلامی برای بررسی همین موضوع به سوریه سفر کرده بود، پس از دیدار با نخست وزیر سوریه گفته است: « کمک هایی را که جمهوری اسلامی صرف بقای حاکمیت بشار اسد کرده است "حق الناس" است و باید در مناسبات بین تهران و دمشق تسویه شود.»

اما جمهوری اسلامی در موقعیتی قرار گرفته است که ابزاری هم برای اعمال فشار بر دولت سوریه برای باز پس گیری هزینه هائی که صرف بقای رژیم بشار اسد کرده است را در اختیار ندارد. این رژیم که امروز زیر فشار اعتراضات توده ای در ایران به نفس افتاده است، از لحاظ اقتصادی ورشکسته تر از آن است که بتواند در بازسازی آتی سوریه نقشی ایفا کند. یا به عنوان مثال با سرمایه گذاری در منابع نفت و گاز سوریه راهی برای بازگرداندن هزینه هایش داشته باشد. علاوه بر همه اینها بعید به نظر می رسد که عمر خود رژیم کفاف اجرای چنین پروژه هائی را بدهد. اظهارت یکی از نمایندگان مجلس اسلامی در صحن مجلس نشانه ای از نومیدی و استیصال جمهوری اسلامی در این زمینه است. وی گفته بود: «امروز شاهد هستیم که بشار اسد با تمام وقاحت وزنه همنوایی خود با ولادیمیر پوتین را سنگین‌تر کرده و حتی حضور شهیدان مدافع حرم را در سوریه کمرنگ و بعضا کتمان می‌کند. دور نیست که اسد و پوتین، ما را در راه منافع خود و نتانیاهو و دونالد ترامپ قربانی کنند».

از اینرو روشن است که شکست و عقب نشینی جمهوری اسلامی تحت هر نام و در هر قالبی بیان شود، معنائی جز عقب نشینی با سرافکندگی نخواهد داشت. مردم ایران حق دارند که تاوان خونهای ریخته شده و ثروتهائی هزینه شده ای که حاصل رنج و کار کارگران و مردم زحمتکش این کشور است، را از این رژیم پس بگیرند.

سه شنبه - ۲ بهمن - ۱۳۹۷ , 22 - 01 - 2019